(Descoñezo o autor da sensacional fotografía. Última modificación
21/08/2022)
É a raza canina, por excelencia,
do
medio rural galego. Estase a facer moito labor para manter esta raza. De
feito os últimos datos van a máis...
Nas
xornadas de pesca, ás veces, atópome con algún can, sempre con moitas sorpresas. Non
podía faltar, polo tanto, nas fichas dos mamíferos que viven preto dos ríos da
nosa terra, o noso can de palleiro, que vai a máis...
Téñolle
moito cariño a este can e nunca, nunca, me xogou unha mala
pasada; eso si, avisan os donos, como debe ser, pero non son
traizoeiros, fanse ver e deixanse ver, como fan os cans de verdade. Si algún día teño un can, será un can de palleiro...
O can de palleiro é o can
galego por excelencia, o nome non foi doado xa que iban dende
can das vacas, pastor galego, pastor alobado e outros. O final o de palleiro
penso que é o que se merece xa que este can acostuma a dormir
precisamente no palleiro, fora da casa. De tódolos xeitos o nome de
"can de palleiro" non ten boas connotacións nas cidades pero o nome
non semella que este can sexa trapalleiro nin moito menos.
Conta Ernesto Fernández a
anécdota dun home que durante todo o día estuvo partindo leña e
transportando a leña a cuberto, mentras o can estuvo preto dil
observando a faena. Seica que ó caer a noite cando o dono deixou de
traballar o can tratou de imitar o dono carretando a leña ó mismo
lugar.
Can de palleiro, descoñezo o autor da fotografía.
Un pouco de historia da súa
orixen:
Can de tronco indoeuropeo, o
seu agriotipo (antepasado) foi o principal antecesor dos “cans de
campesiño” de Centro Europa, acompañando os pobos precélticos
atlánticos, centroeuropeos e nórdicos nas sucesivas ondas de
invasións (celtas, suevos, visigodos e normandos) que poboaron a
vertente atlántica noroccidental da Península Ibérica; comparten
unha orixe común cos pastores Belgas, Holandeses, de Picardía,
Castro Laboreiro, e Alemáns, entre outros, e foron cruzados moi
frecuentemente por este último.
É o can de granxa por antonomasia, que existiu dende sempre en
Galiza; recibe o nome de Can de Palleiro, en alusión ao palleiro
onde adoita durmir.
Nota: texto copiado dunha
ficha da Xunta de Galicia,
neste link.
Historia do can de palleiro en Galicia, como naceu,
como está actualmente.
Dous labregos miran a un can de palleiro esfameado. “¿Por que non
lle das de comer ao can”, pregunta un. “Para o que traballa...”,
contesta o outro. “Pois entón, ¿por que non o matas?”, replícalle o
primeiro. O outro responde: “Para o que come...”. O chiste pertence
ás históricas Cousas de Castelao. É o can de palleiro, o máis
humilde, ácrata, vello e querido dos animais do rural galego. Del
falaron os escritores, os políticos e os poetas, que o identifican
pegadiño ás persoas coma o máis fiel dos cans familiares, con trazos
tan humanos coma os seus donos.
O agarimo e o sorriso que esperta ten aínda fieis seguidores: a
Asociación Galega de Profesionais da Ilustración (AGPI) presentará a
finais de ano unha exposición con 35 ilustracións sobre esta raza
que percorrerá varias poboacións galegas. Segundo Kiko da Silva,
membro da Asociación, decidiron abordar este proxecto porque “nunca
se lle fixera unha homenaxe a este can en Galicia, a pesar de ser un
dos grandes tópicos do país, como as meigas e os castros”. Case
todos os ilustradores membros da entidade participan no proxecto do
que aquí podes ver unha primeira mostra.
Unha definición Pero vexamos que é exactamente un palleiro: dise do can de tronco
indoeuropeo, rústico e fornido, de tipo lupoide, de perfil recto,
eumétrico, de tamaño medio, duns 60-62 cm. á cruz; mesodolicomorfo,
de proporcións harmónicas e de constitución forte... Se un consulta
a orde do 26 de abril do 2001 da Xunta ou o Real Decreto 558/2001do
Goberno central todas as súas características morfolóxicas figuran
especificadas para o recoñecemento legal. Porque na actualidade, o
palleiro é unha raza canina de seu, ten un Libro xenealóxico que lle
achega pedigrí e un club de cría, promoción e difusión. E, contra o
que moita xente pensa, atópase en perigo de extinción.
Un can multifuncional Así o anunciaba a Dirección Xeral de Política Agroalimentaria da
Xunta o venres pasado en Ourense no seu libro “Razas Autóctonas de
Galicia en perigo de extinción”. O volume recolle varias razas de
cabalos, ovellas, galiñas, porcos e cans aos que a chegada da
modernidade non lles sentou nada ben. Como á sociedade agraria
tradicional, da que camiña collido da man. Segundo Natalia Botana,
secretaria do Club de Raza Can de Palleiro: “todas as razas caninas
autóctonas están en perigo de extinción. Na sociedade tradicional,
todos os animais tiñan unha función moi determinada, e o que non
valía era rexeitado”. O can de palleiro obtén o seu nome de durmir
no devandito, pero tiña funcións específicas dentro dunha casa de
labranza. Era un can pastor, que acompañaba ás vacas aos prados,
gardaba á casa, avisaba da chegada de estraños, etc. Valía para
todo, pero na sociedade tradicional outras razas caninas tiñan
funcións máis específicas. Deste xeito, o can guicho ou quisquelo, o
podengo galego ou o perdigueiro son outras razas adaptadas
especialmente para a caza.
Xunto co palleiro, foron declaradas como razas autóctonas de Galicia
no ano 2001 pola Xunta. O proceso tivera pasos de investigación
previos. Deste xeito, no ano 1999 a Dirección Xeral de Produción
Agropecuaria iniciou o “Plan de recuperación das razas autóctonas de
Galicia”, destinado á recuperación das razas propias. O Plan
sucedeuse en tres fases: identificar cans posíbeis de pertencer ás
razas (por exemplo, atopáronse 153 candidatos a palleiro), medilos e
identificar as súas características comúns e, posteriormente,
redactar os obxectivos específicos do plan, que eran definir un
estándar racial de can de palleiro –é dicir, saber como distinguir a
un palleiro doutro tipo de can-, darlle recoñecemento oficial á
raza, fomentar a creación dos clubs de raza e definir como serán os
programas de cría do futuro.
Club de raza Deste xeito, creouse o club de raza Can de Palleiro no 2002, formada
por uns 30 socios de todo o país e promovida pola Administración
autonómica. O obxectivo do Clube do Can de Palleiro é a
conservación, recuperación e difusión desta raza entre os
propietarios actuais e os seus posíbeis propietarios futuros,
ademais de facilitar todo o traballo para conseguir exemplares para
as montas, reproducións, etc. O club traballa como intermediario
para a inclusión de novos animais no Rexistro Xenealóxico. Os cans
candidatos mídense, pésanse, examínanse para entraren dentro do
Libro da raza. Segundo Natalia Botana, “para ser recoñecido polo
club, o can ten que pasar por unha comisión para saber se o can
entra no estándar racial. Se é así, ao animal implántaselle un
microchip e pasa ao rexistro oficial”.
A reprodución do can é, dende ese momento, totalmente controlada. O
Libro Xenealóxico documenta tódolos membros da raza certificados e
estrutura a reprodución e os cruces entre animais para que a raza
manteña un certo número de exemplares perfectamente identificábeis
como tales. É a clave para a supervivencia no futuro do can de
palleiro. “Os primeiros exemplares identificados inscribíronse no
rexistro fundacional do Libro Xenealóxico”, afirma Botana, “e a
partir deles, organízanse novas camadas de cachorros, que se
reparten entre a xente interesada dentro do club, ou entre aqueles
que queren ter un can de palleiro e o solicitan dirixíndose a nós”.
Volvemos ás Cousas de Castelao. Unha cadeliña de perruquería mira a
un palleiro e dille: “A mí me gustas una barbaridá, pero como eres
can de palleiro...”. O outro responde resignado: “vaites, vaites...”.
A principal ameaza ao futuro da raza está nas preferencias de
elección dos afeccionados por cans vistosos, diferentes e caros. ¿Hai
moita demanda do can de palleiro entre usuarios? “A xente prefire
outras razas máis exóticas e vistosas”, afirma Natalia Botana, “pero
eu teño moitas expectativas no can de palleiro. Polas súas
actitudes, pódese encadrar en moitos sitios, é un can de bo carácter
e non ten un trato perigoso”. Seica os que o teñen máis difícil son
os cans especializados en caza, coma o podengo, o guicho ou o
perdigueiro. Razas coma o labrador, o golden ou o cocker spaniel son
as preferidas polos afeccionados.
¿Cal será o futuro do can de palleiro? Rematados os prados, cunha
gandeiría en retroceso, todo dependerá de que os afeccionados volvan
ver nel a un can atractivo para as súas casas. Longa, longa vida ao
palleiro de toda a vida.
Aparencia xeral. Este animal é de tronco indoeuropeo, rústico e
fornido, de tipo lupoide, de perfil recto, eumétrico, de tamaño medio,
duns 60-62 cm á cruz; mesodolicomorfo, de proporcións harmónicas e de
constitución forte, con ósos bastante anchos, característica da súa
rusticidade. As femias son algo máis baixas, de aspecto máis lixeiro e
de proporcións máis lonxilíneas.
Can de palleiro en Frieira. Autor da www.
Descoñezo o autor.
A pesar de presentar unha osamenta forte non dá unha sensación de
pesadez ou de animal linfático, xa que os seus movementos son rápidos
e de boa musculación.
Can de palleiro en Salou. Ourense. Fotografía autor
da www.
Can de palleiro
fotografiado en Mazaira (Montederramo), vindo de pesca de
Chandrexa de Queixa, co Félix e o Páxaro o día 27/06/2008
Can pastor e de garda, polivalente,
pois tanto vai coas vacas arreándoas e gardándoas como tamén coida da
casa.
Gardián de proverbial intelixencia, presenta un carácter forte e
reservado cos estraños, sendo ademais valente e traballador, características
que o fan un gran colaborador na conducción e garda do gando. Cunha
gran fidelidade para co seu amo, coa xente da casa tórnase doce e
tranquilo.
É necesario destaca-la estabilidade
psíquica e equilibrada deste animal, propio dun can pastor, polo que
este trazo débese coidar en extremo, fomentando a selección de
exemplares equilibrados e suficientemente socializados.
A cabeza é forte, cunha
lonxitude aproximada de 4/10 a alzada á cruz, en forma dunha pirámide
horizontal, con óso denso, proporcionada coa conformación do animal. O
cranio é plano e longo, con arcos superciliares suavemente marcados e
concas orbitarias pouco apreciables. A depresión frontonasal non é moi
evidente.
Descoñezo o autor desta fotografía.
O nariz e o fociño son medianos e angostos, proporcionais ás
dimensións da testa. Os beizos son normais e apertados (sen que o
superior supere a base das enxivas inferiores), non teñen tendencia a
ser colgantes. As mandíbulas son fortes, con arcada dentaria completa e
ortognatos, coa trabada en tesoira.
Can de palleiro en Salou. Ourense. Foto do
autor da www.
Fotografía do Can de palleiro, cortesía de Falonso.
Os ollos son de mediano tamaño e de
expresión vivaz, de cor variable, desde castaña escura nas capas
negras, ata a cor mel ou amarela; nalgúns exemplares, a pigmentación
das pálpebras é negra. As orellas son de inserción alta, grandes e
erguidas, cunha implantación un pouco aberta.
Can de palleiro en Salou. Ourense. Foto do
autor da www.
O corpo no seu conxunto é mediano aínda que
lixeiramente alongado. A cruz é forte para a inserción co pescozo; a
liña dorso-lumbar debe ser lixeiramente descendente, sen enselarse, con
lombo curto, ancho e forte, a cruz dos cadrís é redondeada. O peito é
longo e profundo, o seu perímetro supera en ¼ a súa alzada á cruz,
con fortes costelas que non son aplanadas nin pronunciadas. O abdome é
curto e lixeiramente ascendente ós pregamentos do ventre. O rabo é
groso, de nacemento alto e presenta abundante e denso pelo, en movemento
elévao pero non o leva enroscado na cruz dos cadrís.
As extremidades son rectas e ben
verticais, presentando unha forte estructura ósea.
-As extremidades anteriores. Son fortes, secas, paralelas e ben verticais. A escápula forma un ángulo
de 45º coa horizontal, uníndose co brazo en ángulo recto (articulación
escápulo-umeral). O brazo é forte e musculoso. Os cóbados non deben
estar moi separados nin apertados ó peito, con liberdade de movementos.
Antebrazos rectos que diminúen o seu grosor de xeito gradual ata as
cuartillas ou metacarpos. Os carpos son de bo desenvolvemento e
fortaleza. Os metacarpos están ben proporcionados, con bo desenvolvemento óseo. Os pés son ovalados, aínda que con certa tendencia a
ser redondeados; con dedos grosos e curtos, ben pechados, con almofadas
plantares moi duros e unllas curtas e fortes, de cor escura, ou tamén
brancas nas capas claras.
-As extremidades posteriores.
Son fortes, paralelas, perfectamente verticais posteriormente e con
angulacións evidentes. Pernil largo, musculoso e flexible. Xeonllo
forte. Pernas fortes. Xarretes fortes e paralelos. Metatarsos sólidos,
robustos e paralelos. Pés ovalados, con tendencia a redondearse, con
dedos grosos e curtos, ben pechados, con almofadas plantares moi duros e
unllas curtas e fortes, de cor escura, ou branca, nos animais de capa
clara. A presencia de esporón e sexta unlla é relativamente frecuente,
aínda que non é desexable.
A pel tende a ser grosa, sen flaccidez, adherida ó corpo e á testa. Capa (cor). A capa (cor) é normalmente uniforme, presentando unha gran variedade
desde areas, canelas, castaños, leonados e incluso negros; en ocasións
poden presentarse exemplares coa capa binaria alobada (pelos de cor
amarela e nas puntas, negra), coa mestura íntima de pelos amarelos e
escuros, amarelando no pescozo, gorxa, peito e extremidades, como sucede
nos casos de exemplares desta capa (can lobo).
Este é o máis normal.
Non son aceptables os
individuos brancos marxados nin aqueles con grandes particularidades
brancas.
Este é unha variedade completamente negra.
Pero é aceptado como can de palleiro. Descoñezo o autor da fotografía
Variedade negra. Tamén aceptada.
Descoñezo o autor da fotografía
Outro de aspecto normal.
Exemplar aloubado, tamén típico
do can de palleiro. Descoñezo o autor da fotografía
Can de palleiro típico.
Descoñezo o autor da fotografía
Pelo:
En canto ó pelo é espeso, tupido e
denso, máis no inverno, por ser un animal que adoita vivir ó pé da
casa, sempre fóra, co gando ou no palleiro. Espeso tupido e denso.
Guía o gando e protéxeo
no pasto. Coida da casa. Cazador (só nalgúns casos).
Non se enfrenta o lobo. Pero si
fai falta é valente...
Autor da fotografía Secundino Lorenzo.
É fiel compañeiro, intelixente e sociable e como acostuma comentar a
xente só lle falta falar.
Orixinariamente can pastor e de
garda, do gando e da casa, pero cunha polivalencia en canto ás súas
utilidades (policía, exército, socorro, catástrofes, guía, alfándega,
droga, etc.).
Can de palleiro
fotografiado, por Secundino Lorenzo, en Mazaira (Montederramo), vindo de pesca de
Chandrexa de Queixa, co Félix e o Páxaro o día 27/06/2008.
Dende logo era de palleiro o que non me gustan son as orellas,
xa que normalmente o palleiro tenas para arriba.
O can de palleiro é o can de granxa, o
típico, o seu nome ven de que dormía preto dos palleiros.
Hoxe quedan poucos.
A súa distribución sitúase preto das comarcas do
Carballiño, Irixo, Ourense, Terras de Celanova e Allariz.
En Lugo na zona dos
Ancares e outras zonas do interior.
Na Coruña en moitas zonas. Tamén
en Betanzos.
En Pontevedra, na zona de Lalin, Dozón, Rodeiro e Agolada.
Autor da fotografía Secundino Lorenzo
Actualmente xa hai censados 37 machos e 8 femias do
can de palleiro, por suposto que quedan moitos máis, gracias a Deus.
Censo a 31/12/2004 : 67 exemplares.
Censo a 14/10/2007: 120 exemplares.
Censo 2008 : 186 exemplares. (1)
Penso, polo menos en internet, que os anos 2008
e o que vai do 2009 está un pouco parada a cousa...
Feiras onde se pode
ver: Silleda (Feira Internacional Semana
Verde de Galicia). Club da raza: Club da Raza Can de
Palleiro.
Consulto datos posteriores:
Cans censados en Galicia no 2017: 925
Cans censados en Galicia no
2021: 1.775
---------
Esto eran os comenzos:
(1)
Un total de 185 perros 'de palleiro' están
registrados en toda Galicia, según señalaron los
responsables del Clube Can de Palleiro en el monográfico
anual sobre este animal autóctono, que se encuentra en
peligro de extinción.
La 31 Semana Verde de
Galicia acogió hoy esta jornada, en la que el presidente del
club, Ernesto Fernández; el secretario, Juan carlos Puente,
y un especialista en trabajo con perros, Octavio Villazaba,
explicaron que esta raza procede de los perros pastores
indoeuropeos y tiene una morfología tipo lupoide (de lobo).
Según indicó el Clube
Can de Palleiro, estos perros, que están actualmente en
proceso de recuperación, son fuertes, con el pecho largo y
profundo, las extremidades 'bien verticales', el pelo denso
y corto, con capa normalmente clara, orejas grandes y
erguidas y de tamaño medio y proporciones armónicas.
Estos animales son, según añadió,
'polifacéticos', ya que pueden desarrollar diferentes
actividades, como cuidar ganado o formar parte de terapia
asistida con ancianos y niños. Se caracterizan por se
'estables psíquicamente, valientes y desconfiados con
desconocidos pero muy fieles con los dueños'.
El Clube Can de
Palleiro cuenta con 169 socios en la actualidad y prevé
continuar con los monográficos sobre esta raza y publicar un
libro sobre ella el próximo año. En 2010 convocarán una
concentración de estos perros en la plaza del Obradoiro en
Santiago de Compostela para que 'ganen el jubileo'.
Cachorro de can de palleiro (descoñezo o autor da
fotografía)
Autor da fotografía Secundino Lorenzo. Salon.
Ourense.
Especial, debido a que os nosos pobos
quédanse sin xente este cans está a punto de desaparecer, polo que a
Xunta de Galicia, penso que con bon criterio, intenta que perviva esta
especie emblemática para o medio rural galego.
Can de palleiro
fotografiado en Mazaira (Montederramo), vindo de pesca de
Chandrexa de Queixa, co Félix e o Páxaro o día 27/06/2008
Autor da fotografía Secundino Lorenzo. Salou.
Ourense
O can de palleiro forma parte da cultura de
Galicia. Uns din que o bo Can de Palleiro é aquel que é quen de falar,
dicíndonos co seu ladrido que é o que está a acontecer: se chega alguén
da casa, se é un estrano, se a vaca se soltou da trabadiza, etc. Para
outros o Can de Palleiro é o que coida do gando estando tamén ó carón
da casa e tanto acompaña ós vellos nos paseos coma ó cazador no
monte. ( Este texto está copiado do link sobre a caza galega que se
cita máis abaixo).
Autor da fotografía Secundino Lorenzo. Arbo.
Pontevedra.
Pero o anterior é verdade, o can de palleiro é
sin lugar a dúbidas o maior avisador das casas galegas. Ademais de
pastor acompaña o ganado e cuida a casa e os nenos.
O seu caracter forte, valiente e traballador fixo
que o labrador o fixera o animal principal dunha casa.
Un pouco de historia:
Can de tronco indoeuropeo, o seu agriotipo foi
o principal antepasado dos cans de campesiño de Centro Europa,
acompañando aos pobos precélticos atlánticos, centroeuropeos e nórdicos
nas sucesivas ondas de invasión (celtas, suevos, visigodos e normandos)
que poboaron a vertente atlántica noroccidental da Península Ibérica.
Autor da fotografía Secundino Lorenzo. Arbo. Pontevedra.
A Xunta de Galicia remata de recoñecer
o can de palleiro no DOG do 11 de maio do 2001 oficialmente, facendo
público os estándares e os libro xenealóxicos das catro razas
autóctonas galegas, entre as que está o can de palleiro.
Moi poucas cousas sobre o can de palleiro en
internet, resulta un pouco raro. Ademais o pouco que había desapareceu...
É incrible que despois de catro anos esta
ficha, este link, que sin dúbida é o máis serio e completo non se atope
en GOOGLE.
En agosto atópase na páxina 12 de Google o
escribir "Can de palleiro", a verdade que non o entendo, máxime cando o
99% das páxinas restantes non dice nada e inda por riba algunhas copian
fotografías. Esto escribía no 2005. Hoxe, no 2022, xa é distinto.
Autor da fotografía Secundino Lorenzo. Arbo. Pontevedra.
A miña materia pendente, entre outras, é
"ter un can", pero son home de ciudade (que vou moito o campo
e gústame todo o relacionado coa natureza) e considero que nun piso non
se pode ter un can, primeiro polo can (non me cabe na cabeza ter un can
de palleiro nun piso, pobre can...) e logo por respeto os veciños, é
unha opinión.
Cando era rapaz, o meu tio Camilo, ala en
Randín (Ourense), sempre tuvo cans, e eses eran os meus cans. Cans de
palleiro, como non, fieis, amigos de verdade, cariñosos, e falaban,
claro que falaban, a súa maneira.
Dende esta páxina www, quérolle adicar un
agarimo os que sempre foron os meus cans: a Tuy, a Lila e a
Comatí (por certo menuda coña do meu tío o día que me dixo como se
chamaba aquel novo can, el veña a insistir Comatí, Comatí, e eu
a chamarlle de todo, e o can non facía caso...vaia coña...) ,
estes foron meus cans de palleiro.
Este can non é o Tuy pero
paréceme moito. Descoñezo o autor da fotografía.
Tuy, Lila e Comatí: ¡gracias
polos bons ratos que me fixestes pasar e gracias pola vosa amistade!.
O único pero que lle puña a
estos cans era que cando estaban a comer e un se acercaba, por
exemplo con un pé, os cans arrufaban. Non me lembro si lle facían o
mismo o meu tío.
Logo, tamén me lembro de Randín, o can de
Carlos, o meu afillado, pero este non
era un can de palleiro, era unha mezcla de varios cans, tan listo, tan
listo que un día pasouse e desapareceu...dicen que o comeu o lobo,
non me extrañaría...Sentíno moito, tamén era un bon can, inda que
non foxe de palleiro...
O can que chamamos Randín. Non
era de palleiro. Autor da fotografía Secundino Lorenzo.
Randín non era un can de palleiro, pero era
tamén moi listo, eu penso que demasiado...
ANIMALES CON CARNÉ GALLEGO La aprobación del estándar
racial de este tipo de perro tan vilipendiado obligará a los criadores
a evitar los cruces.
Por su interés genético, social y cultural, el can de palleiro ha
conseguido inaugurar el listado de razas gallegas con pedigrí. Conocido
de todos por ser la mascota más familiar y extendida por la geografía
gallega, el can gallego ya dispone de un libro genealógico de la raza
que lo sitúa al nivel del mastín de los Pirineos o del podenco
ibicenco. Es una de las razas autóctonas que la Xunta quiere conservar
y potenciar, aunque lo difícil será conseguir el prototipo perfecto.
Todo el mundo sabe de la vida del palleiro. Cuando los palleiros
desaparecen en Galicia, nuestros canes más autóctonos consiguen el
libro genealógico.
MARÍA CUADRADO LUGO
Durante siglos ha estado presente en nuestras reuniones familiares, ha
cuidado a nuestro ganado y ha servido de guía y compañía al pastor,
al cartero rural o al niño que regresaba andando de la escuela. A su
mejor lecho le debe el nombre.
Fotografía do autor da www,
sacada no pobo de Salón (Ourense), subindo a Albarellos. Por detrás
o canón do río Avia sin auga.
Del can de palleiro siempre se ha defendido su identificación con el
carácter del gallego: trabajador, leal y desconfiado ante los extraños.
Por su interés genético, social y cultural ha sido enmarcada como una
más de las razas incluidas en el Plan de Mellora Gandeira de Galicia,
que promueve la Consellería de Agricultura. La extraña ceremonia El can de palleiro, sobre todo en zonas del interior, forma parte de la
idiosincrasia de la aldea. Cualquier extraño que se aproxime a sus
dominios ha de someterse a un complicado ceremonial de aproximación si
quiere llegar a su objetivo sin percances.
Autor da fotografía Secundino Lorenzo. Salón.
Ourense.
En cuanto el visitante es divisado es recibido con los ladridos de rigor
que, inmediatamente, mudan en un extraño e inquietante silencio. Ese es
el momento en que el viajero deberá mirar a sus espaldas y comprobará
que el o los canes le están siguiendo a una distancia prudencial, pero
que no pueda ser salvada en un momento de despiste del incauto. Es en entonces cuando comienza la ceremonia. Si el que se aproxima a la
aldea se para, el can hace lo propio, pero siempre manteniendo la
distancia que considera segura. Si el acosado hace algún ademán de
amenaza, el palleiro se limita a recular unos centímetros enseñando
los dientes. Como diciendo. Al resignado visitante no le quedará más
remedio que seguir su camino. Sólo cuando un habitante de la aldea
salude al que llega, el can se da por satisfecho. Registro El reconocimiento de la raza va acompañado de la creación de los
registros de nacimientos, de adultos y fundacional, que permitirán
controlar la inscripción de los animales. El seguimiento incluirá a
sus ascendentes y descedentes. Una comisión rectora se ocupará de
aprobar las solicitudes de inscripción, de expedir los documentos
genealógicos y hasta de proponer modificaciones de prototipo racial. Al igual que otras razas, y a diferencia de muchas inglesas registradas
en el Kennel Club en los siglos XIX y XX, los propietarios de un can de
palleiro pertenecerán a un selecto club, en el que se revisarán las
cubriciones, los nacimientos y se identificarán los cachorros mediante
un microchip. La noticia no dejó de sorprender a veterinarios y criadores. Fue el
caso de Jesús Rodríguez, veterinario de la Sociedad Protectora de
Animales de Lugo, quien reconoce su sorpresa «xa que esta denominación
agrupará a exemplares moi diferenciados».
Descoñezo o autor da fotografía.
Tras admitir que desconoce el prototipo racial, Rodríguez dice que «para
crear unha raza teñen que pasar moitos anos e conseguir unha
descendencia uniforme. En Galicia todo o mundo ten un can de palleiro, e
ningún é igual». (ARTICULO PUBLICADO EN LA VOZ DE GALICIA DEL 16/05/2001)
Autor da fotografía Secundino Lorenzo. Salón. Ourense
O
can de palleiro enche libros e libros de fermosa literatura galega, e sempre está presente.
Entre as moreas de libros no que aparece vou escoller o que
para mín lle fai máis xustiza.
Trátase dun libro publicado en xullo do 2004 que se titula
"Unha espía no reino de Galicia"
de Manuel Rivas.
Manuel Rivas é un escritor e
periodista que naceu na Coruña en 1957, un escritor fora de serie,
coñecedor de todo o galego de verdade, que trata dunha forma maxistral.
Neste libro dibuxa unha nova xeografía galega e por suposto nesa
xeografía tiña que estar o can de palleiro.
Dedícalle todo un capítulo
"O
país do glorioso can de palleiro" que me tomo a licencia de
escribir completo neste link.
De momento un anaquiño:
..."Vive máis ben á marxe do
mundanal barullo e observa a distancia, moi divertido, a feira das
vaidades. Ten a memoria dun cabalo, a sabedoría dun raposo, a
serenidade da vaca, e a filosofía do seu mellor amigo, a do galego fetén.
De todos aprende o can de palleiro, non por ambición senón por
curiosidade e por afondar no sentido e sensentido da caíña
vida"...
Manuel O´Rivas.
O artigo completo sobre "O
país do glorioso can de palleiro" está
neste link.
Merece a pena.
Can de palleiro
fotografiado en Mazaira (Montederramo), vindo de pesca de
Chandrexa de Queixa, co Félix e o Páxaro o día 27/06/2008
Poño
este apartado simplemente como
unha curiosidade
Faltas,
defectos e faltas e defectos
descalificables.
Faltas:
Calquier desviación das
características básicas.
Defectos:
Orixina a
disminución máis ou menos
acusada de algunha función
determinada do animal,
podendo ser total,
parcial ou rexional,
dependendo do grado no que
se vexa menoscabada a
aptitude esencial do animal:
Coxeiras en
extremidades.
Ablacións ou mutilacións
nas orellas e na cola.
Ausencia de pezas
dentarias por extraccións.
Traumatismos nos ollos
con pérdida de visión.
Faltas e defectos
descalificables:
Son aquelas
características que en
absoluto se axustan os
criterios mencionados no
estándar racial e son
excluintes por si mesmas:
Anomalías psíquicas.
Defectos anatómicos o de
tipo, ligados a xenes
indeseables: Inestabilidades
ou desequilibrios de
carácter.
A timidez ou
agresividade extremas sin
provocación. Epilepsia.
Monorquidia y
criptorquidia.
Displasia de cadera.
Atrofia progresiva da
retina.
Cierres incorrectos das
arcadas dentarias:
enognatismos e prognatismos.
Ausencia de máis de dous
premolares.
Albinismos.
Os exemplares píos.
As capas blancas ou con
grandes particularidades
blancas.
1.- O noso can para empezar xa xoga o despiste coa cor. Ver si non
os exemplares anteriores.
2.- Sabe polo menos 300 palabras, xa que o normal son 150, por suposto do idioma do estado, pero este sabe outras 150 de galego,
seguro, xa que non anda coas caralladas do idioma que andan hoxe os
políticos e outros e domina o que hai que dominar, por algo é galego.
3.- Conta ata 12 mínimo xa que controla perfectamente a explotación
de vacas ata o 10, máis o dono e a dona.
4.- Controla perfectamente os xogos e as falcatruadas. Cando fai
unha non aparece na casa en dous días mínimo.
5.- Ten según Rivas a memoria dun cabalo.
6.- A sabedoría do raposo. (según Rivas)
7.- A serenidade da vaca (según Rivas)
8.- A sabiduría do seu mellor amigo, o galego fetén. (según
Rivas)
9.- Non traicionará nunca o seu dono, polo que sexa... morrerá
si é preciso.
10.-Ladra doutro xeito: dun modo escéptico...non fai guau, guau si
non uau, uau... (según Rivas)
11.- O palleiro sempre anda o seu. É un anarquista a todas luces...
12.-É dos poucos que se poden levar a misa si fai falta, ver un
partido de fútbol, ler o periódico e outras moitas cousas.
(según Rivas)
Dende o Club levamos anos
traballando na recuperación desta
raza da man da Consellería
de Medio Rural e tamén dos
nosos socios e propietarios coas
súas camadas programadas e
controladas dende o Club. Tamén temos
que dicir que hai propietarios que
van por libre en prexuízo da pureza
da raza o non controlar a
consanguinidade que poidan ter os
pais e os problemas que poidan
transmitir. A estes
propietarios lles facemos un
chamamento a responsabilidade si en
verdade respectan e queren a raza do
Can de Palleiro
para que fagan sempre as camadas
programadas a través do Club
independentemente de que logo
queiran ou non a colaboración do
Club para colocar os cachorros.
Se queres un
cadelo de Can de Palleiro
con tódalas garantías de procedencia
de raza fai o seguinte:
Primeiro paso Ponte en contacto
co Club da Raza Can de
Palleiro a través de
calquera dos medios que están a
disposición ( mail,
teléfono, etc.) e dende o Club che
informaremos adecuadamente do que
tes que facer, do tempo de espera,
de como andan os prezos de mercado e
de tódalas dúbidas que poidas ter.
Segundo paso Cubrir con tódolos
datos o
impreso de solicitude de exemplares
que se pode baixar dende a web
www.clubcandepalleiro.com ou
podemos mandarcha por mail e en caso
de necesidade podemos tomarche os
datos directamente se nos contactas
por teléfono. Unha vez recibida a
solicitude pasas a nosa base de
datos e tan pronto teñamos
dispoñible unha camada poñémoste en
contacto co criador ou viceversa. As
solicitudes son arquivadas
correlativas por orden de chegada.
Unha vez
efectuada a posta en contacto entre
criador e solicitante o Club xa se
mantén o marxe ata a tramitación dos
papeis, o Club non ten ningún
criador oficial e polo tanto non
intervén para nada nas negociacións
de adquisición. Unha vez recibidos
no Club os papeis do criador se
tramitan e envían a Xunta para que
emita e asine o pedigree provisional
da raza que terá que ser confirmada
a partires dos 18 meses por xuíz
titulado e recoñecido, pasada a
confirmación se emitirán os papeis
definitivos sendo apto/a para a
reprodución en pureza racial.
Nota
importante: O Club non se
pode responsabilizar das condicións
de entrega dos cadelos, nin de como
resultarán os cadelos o medrar. O
Club recomenda a tódolos criadores
entregar os cadelos con 7/8 semanas
de idade, desparasitados, coas
primeiras vacinas e microchip
Hola, soy criadora de esta raza y te puedo asegurar que
en estos momentos se puede conseguir un cachorro de esta
raza solicitándola, mediante una solicitud, al club
responsable de la recuperación. Así que anímate a solicitarlo para colaborar en la
recuperación de esta raza.
Si alguien quiere más información podeis enviarme las
dudas o preguntas a este e-mail:
Tamén
neste
email , de Mundoanimalia, tendes cuestións relativas a este can:
características, comportamento, saúde, cuidados específicos e normas para comprar este can.
Este é o can Cholo que seica ata "sabe
latín en Portosín", digo o do latín xa que vai a misa a
diario.... Aparte de can de palleiro ten unha historia
interesante. Ver o link que sigue e veredes...
Saír
Volver a
características
