Río Navea, en Chandrexa de Queixa (Ourense). Marzo do ano 2006. As fotografías da www "A vida nos ríos galegos", están sacadas, nunha gran maioría, deste río que para autor da www é un dos máis bonitos ríos que pescou na súa vida. (Hoxe xa non é o río que era en 1972 cando eu o coñecín; os galegos, en xeral, temos moito que aprender en cuidados da natureza. Pero no 2006 seguía a ser un bon río).
No ano 2012, nunha visita que fixen en setembro vín que este río está na UVI, cheo de cinza nas orelas e sin troitas, a maioría morreron cun incendio que debeu queimar todo o monte de Queixa, Maimón e algo do Monte do Invernadeiro.
Esta fotografía está sacada en setembro de 2012, o río está desfeito.
Decidín investigar un pouco e efectivamente arderon totalmente os montes de Chandrexa de Queixa, dende o outro lado do Invernadeiro ata Chandrexa: Serra de Queixa, Montes de Maimón, Montes da Edreira, etc.
Nunha das miñas visitas, nesta caso a Edreira dende a Ferrería, saquei esta fotografía que ó explica todo:
Observar todo o monte queimado e logo ao chover toda a cinza, toneladas, foron os regatiños que baixan ó río Queixa ou Navea, que está na zona de abaixo. Os regatiños que baixan dese alto (Montes Samión) o río Casas, e nas outras os ríos Cabrós e Cabrociños que baixan o río da Edreira, que logo e o río Queixa e finalmente o río Navea.
Resultado: río Navea con toneladas de cinza e todo morto.
A cinza pode verse en todo o río, ver fotografías miñas mais abaixo, pero tamén se pode ver no acumulativo na cola do encoro de Chandrexa de Queixa, ver esta foto que é para chorar:
Na cabeceira do encoro de Chandrexa, a altura de Sta. Cruz hai unha acumulación de cinza de mais dun metro de altura e de centos de metros de lonxitude, repito toneladas de cinza...
Estas baixaron polo río Navea e arrasaron toda a vida do mismo...
Ata un metro e pico de acumulación de altura, toda esta cinza acumulada na cola do encoro, que son toneladas, baixou polo río Navea e deixaronno rematado para moitos anos, si é que se recupera...
A fotografía está sacada de La Región. Ano 2012.
Ver estas fotografías, da miña visita o 07/09/2012,
Hai cousas que non entendo e unha delas é cómo un río de alta montaña, dos mellores de Galicia, pode quedar totalmente morto e sin tratar de salvalo, sabendo perfectamente o que pasou. Eso si: fano couto sen morte dende o Pozo Samión ata a cola do encoro, 7 km. de morte?...hai que ter cara, rostro e pouca vergoña para actuar desta forma. Pero eso é o que temos dende fai tempo en Galicia. Non se mira polos ríos e así nos vai hoxe e así nos irá no futuro.
Na zona non se fixo nada para atallar a chegada das cinzas ó río Navea, nada en absoluto. A zona, repito, está totalmente abandonada pola Xunta de Galicia, ou sexa Medio Ambiente. Unha mágoa auténtica...
Tanto disgusto levei que publiquei este video de despedida :
A música da gran Dulce Pontes está clara:
«Están as nubes chorando/por un amor que morreu/están as rúas molladas/de tanto como choveu./Lela, Lela,/Leliña por quen eu morro/quero mirarme nas meniñas dos teus ollos./Non me deixes/e ten compaixón de min./Sen ti non podo,/sen ti non podo vivir./Dáme alento cas túas palabras,/dáme celme do teu corazón,/dáme lume cas túas miradas,/dáme vida co teu doce amor./Lela, Lela,/Leliña por quen eu morro/quero mirarme nas meniñas dos teus ollos./Non me deixes/e ten compaixón de min./Sen ti non podo,/sen ti non podo vivir».
Por certo a letra é de Castelao e aparece na súa obra "Os vellos non deben enamorarse". Esta claro no meu caso quen é Lela...
Efectivamente o meu amor a este río morreu, pero non está ben dito, mellor "o meu amor a este río matárono"...
Uns anos máis tarde vexo que xa existe a palabra precisa para decir ó que sinto eu e moita máis xente ao ver como desaparecen ou cambian para mal lugares marabillosos, é a solastalxia. Unha enfermedade que fai anos está de moda no mundo desgraciadamente.
Quedan as miñas lembranzas e unha páxina web con centos de fotografías deste río...eso é o único que queda...
As veces tamén se sacan de internet videos que lembran as marabillas, neste caso da Serra de Queixa e este río marabilloso, como por exemplo este de Andrés Glez. Castro, Castrodón, que me trai moitas lembranzas. Sinto que o seu dron non pasara do pozo do Chicho e o seguinte do pozo de Félix, ou sexa non chegara a Ferrería e por suposto máis arriba a Edreira. Uns lugares únicos. Calquera día animarase Andrés Glez. Todos estos lugares podedes velos na miña páxina pero dende o río que sempre foi o meu dron...
Por certo á miña felicitación a Andrés González Castro polos seus traballos marabillosos, un deles sobre a Peneda no río Arnoia; tamén pola música...Castrodón pón todo nos seus videos, tamén fai a música...
Volvín a este río o 23 de xullo do ano 2024
Volvín a este río o 23 de xullo do ano 2024 coa esperanza de ver algunha recuperación do río, fun cos meus amigos e compañeiros de pesca Julio Taboada Páxaro e Raúl Jácome Docampo.
O resultado polo menos ata a Ferrería, volveremos outro día, é nefasto, o río sigue morto, sin cuidar, e seguen os incendios, por exemplo volveu arder no 2023 e nótase en moitos lugares. En toda a mañán de lances, tanto do meu compañeiro Raúl que pescaba a cucharilla e máus eu con pluma e as mellores imitacións de toda a vida, pesquei con buldó e tres moscas para mín de 10 para ese río, non tuvemos nin picada, Vimos eso si moito peixe pero o que se dice troita nada de nada. Pero é que non vimos nin saltar una troita...
Vamos que o río está desfeito e casi sin vida.
Eso si aproveitamos para saudar a Enrique un home que curiosamente eu estuven con el e me informou do que pasaba no río no ano 2012 e que vexo outra vez, xa non se lembraba de mín, pero eu si. Enrique vive na zona coa súa familia e saca a pastar as súas vacas a carón do río Navea ou Queixa, que tamén se chama así... É todo sabiduría, os seus 89 anos e estaba cos seus cans, un can lobo, un mastín e un Border Colie. Xa nos avisou que non pescaramos na zona xa que non había nada de nada, que estaba abandonado. No repasaban nin as pondras de Taboazas, polas que non se pode pasar. Para cruzar o río leva un cabalo. Tamén nos comentou algunhas falcatruadas que facian no río, como botar nun pozo carpas, ou tirar unha presa dun muiño xunto a ponte na cola do encoro. Por certo nesa pequena presa había un lugar de pesca do peixe marabilloso...
Porei un pequeno video pero viñemos moi, moi tristes. Volveremos una vez ao ano, esa é a nosa intención. a ver como sigue, pero nada máis. A zona en sí sigue a ser sensacional pero repito o deterioro é para chorar. A xunta fixo esta zona "Pesca sen morte", unha forma de non mirar para este río que para mín era un dos mellores de Galicia pola súa beleza, pola cantidade de troitas e a calidade das mismas. Por certo o camiño entre a cola do encoro de Chandrexa e a Ferrería, na que inda vive xente, está totalmente abandonado, outro desastre...
O único positivo que vín é que debaixo das pedras había casullo, pero non en todas, tamén vín algúnha libeliña e un gaiteiro o cal quere decir que hai bechocos e gusarapas seguramente nalgún rego dos que desembocan no río, pero o río vino morto...e moi abandonado.
Positivo e curioso tres cousas:
Unha a nosa conversación con Enrique. Da gusto falar con homes así que viven a súa terra...Falounos do seu fillo e da súa filla marabillas e os que mandamos un saúdo.
Dúas que o can Border Collie demostrou a súa intelixencia. De feito cando estuvemos a falar con Enrique montamos as nosas canas e carretes e eu perdín a bobina do carrete co fío. Seguimos co coche 500 metros arriba de onde estaban as vacas, para empezar a pescar e ver o río e o querer colocar a pluma botei de menos a bobina. Volvimos a buscala e a 400 metros estaba Enrique e os cans. Pois ben Enrique díxonos que o can Collie llle trouxera a bobina na boca para que a gardara...increible. Engadiu que outro día lle veu cun móvil seica dun médico de Ourense, tamén na boca...en fín dificil de creer. O médico por suposto recuperou o tfno.
O meu compañeiro Páxaro perdeu fai uns anos unhas chaves e falamos co Collie para ver si as busca...Non me estranaría que aparecese con elas un día...
E tres, moi positivo, estuvemos a comer en Chandrexa de Queixa, no restaurante Gerardo, aquí si que temos que decir todo o contrario que do río, de sobresainte cun laude; como dín os portugueses "de chorar por non poder comer todo o que puxeron", fora de serie...Si podemos volveremos a repetir outro día.
Este video resume un pouco esta etapa 1972-2024
Saír a vida nos ríos galegos.