Algunhas  palabras relacionadas coa pesca da troita en Galicia

 

 

Pesca da troita, de forma legal.

(Palabras relacionadas con esta pesca)

As troitas hai que pescalas con cana e cumplindo as normas legais, publicadas tódolos anos no DOGA; o pescar doutro xeito  é un roubo que se lle fai os ríos galegos e os pescadores que amamos a pesca...

Troitas pescadas polo autor da web no río Xares en Ourense. As técnicas usadas foron a culleriña, con ela collín unha troita, e o resto con trallo de tres moscas e buldó ou boia pequena. Faltou unha troita para o cupo. A medida 19 cm.  ou máis cms. Maio 2011.

No que sigue tendes uns cantos trebellos, que son os aparellos ou utilidades que se usan neste caso na pesca.

As formas legais, polo tanto autorizadas no DOGA (diario oficial de Galicia) no caso de Galicia, son todas pesca con cana,  dependendo da época do ano son entre outras: a culleriña, a mosca (con cola de rata ou con buldó (chámase trallo o buldó e o fío coas moscas colocadas) ou a tralla), a cebo natural ( vivo (mioca, bechocos, gusarapas, saltóns, grilos, moscas, ras, lesmas,  etc), morto (calquera dos anteriores),  natural ou non),  con devón e peixes artificiais, poppers e vinilos.

Cana normal, feita de "cana de ribeira, seca e dereita".

               

Cana de bambú, moito mellor que a anterior, máis flexibilidade na punteira e máis resistencia. Por certo ten como carrete un "Sagarra", fotografía da dereita,  que foi co que empezamos a maioría dos pescadores dos anos cincuenta, sesenta e setenta.

Cana actual, esta é lixeira e de lance de culleriña ou mosca. por suposto que as hai de varios tamaños. Esta ten anelas para conducir o fío preto da liña da cana. Este carrete xa é moderno; algúns dan máis de cinco voltas en cada golpe de manivela, unha pasada.

A pesca con cana ou canaveira ten varios términos que convén poñer neste dicionario fluvial como:  a cana antigua que levaba dous trozos o máis forte o couce e o máis flexible a punteira. Na punteira é onde se ata a tanza, sedal ou sedela. Pode ir emplomado por dous ou máis plomos  ou levar tamén unha boia ou corcho ou flotador. Na punta do sedal leva mediante un no o anzó. O anzó vai encabado (anudado).

Anzós. Neste dibuxo vese como se fai o encabado do anzó, nada fácil por certo...

O anzó leva na punta o garfelo ou arpón que se utiliza na pesca con morte e que hai que quitar na "pesca sen morte", pode machacarse cuns alicates por exemplo. O garfelo fai que o anzo sexa dificil de desclavarse da carne.

Plomos que se colocan, normalmente por riba do anzó no sedal.

Para a troita normalmente non se pon boia, e na punta leva varios plomos, según o tiro do río,  e por suposto o anzó que para mioca soe ser do nº 4, para saltón e becho suizo (o bicho do mel que é máis grande que o becho blanco)  do nº 8.

 

Por suposto que a cana podía ser de un, dous,  tres ou máis tramos. Hai canas que os tramos van saindo para fora según a necesidade e o ancho do río. Tamén pode levar un carrete para lanzar o fio e o cebo. Era tamén normal que levara anelas para conducir o sedal.

Na fotografía,  sacada no río Lor, vese a un pescador, Julio T. Pájaro,  cun "traxe de augas" con capucha.  e botas de pescar, e ten na man unha cana de lanzar de carrete. Estaba pescando troitas  a culleriña. Ver esta modalidade máis abaixo...

O material antiguamente era de cana de ribeira pero tamén de bambú, esta era a mellor. Actualmente xa son de fibra de vidro ou carbono, menos pesadas e con mellor lance, pero non por eso máis efectivas.

A "pesca á tralla", que por certo foi o primeiro método para pescar troita que aprendín, consiste en simular na tona da auga a caída natural dunha mosca ou calquera insecto voador. Faixe cunha cana moi flexible,  un fío xeralmente fixo na punteira da cana,  e una simple imitación do insecto. É unha pesca moi efectiva e espectacular. (É totalmente legal. Ollo ver máis abaixo as condicións. Ano 2016). Fai pouco vín a un pescador que utilizaba este sistema nada menos que no río Lor, cunha cana que desplegada,  según a conveniencia,  pasaba dos cinco metros. Soio usaba unha mosca na punta. Unha pasada. Este tipo de pesca chámase en moitos lugares "pesca ó varal". Por certo que nas leis de pesca de 2016 en Galicia esta pesca queda condenada a que a sedela vertical sexa máis da metade da cana ou vara; esta condición  elimina a pesca en pequenos regatos ó Varal xa que con esta condición é moi dificil practicala por non decir imposible.

 Neste sistema está incluido a "pesca ó mosco" que tanto se utiliza en Lugo, e que por certo é moi efectiva, o mosco son imitacións de insectos e péscase a tralla. O nome é galego auténtico... Ollo este sistema tamén está afectado polas limitacións da pesca ó Varal, xa que según as leis de pesca da tempada 2016 a sedela ten que ser superior a metade da cana.

A "pesca sen morte" está a impoñerse hoxe en Galicia entre moitos pescadores, básicamente consiste en pescar a troita, con cebos non naturais e anzós especiais como culleriñas sin arpón e moscas sin arpón,  pero inmediatamente soltala para que siga vivindo. Por suposto require uns coñecementos básicos, ver máis abaixo...

Na fotografía o pescador está aproveitando o sereno seguramente pescando  con mosca artificial.

Por suposto pode ser con cola de rata, con trallo ou simplemente a tralla, como se chama en Galicia.

Persoalmente, a pesca con mosca,  é a pesca que máis me gusta e que máis satisfacións me ten dado o longo de máis de cincuenta anos no río. O meu sistema é a pesca con trallo inda que os meus primeiros pasos foron a pesca a tralla. Tamén fixen as miñas probas con cola de rata e as veces con cebo natural.

No verán a pesca que máis me gusta é con saltón e grilo, hoxe prohibido en Galicia, na maioría dos ríos, a partires do un de xullo. Hai río nos que se pode pescar, polo menos no 2016 en Galicia, como o río Miño, o Arnoia e outros; ver as leis de pesca no DOG de 17 de febreiro de 2016.

 

 

Neste caso o pescador faino con cola de rata, unha modalidade inglesa que está a ter moita forza hoxe en Galicia. Esta modalidade non é nova, en 1945 xa había pescadores que a usaban e de forma moi efectiva.

Básicamente é unha cana, un sedal especial tipo látigo que se chama cola de rata, unha baixa liña e as moscas (plumas)  en todas as súas modalidades: seca, afogada, etc.

En Galicia dende fai moito tempo a troita pescábase a "tralla", algúns dicen o tralleo. Tamén se chama "Varal".

Lembro dun pescador fora de serie, que inda vive e que se chama Manuel Portela; é un pescador extraordinario á tralla; simplemente cunha cana moi flexible,  de tres metros aproximadamente,  e metro e medio de punteira e unha soia pluma na punta, sin lastre.

Foi o meu mestre de pesca en Ribadavia.

¡Que forma de entrar as troitas e qué marabilla de pesca!.

Neste outro caso, que é o meu,  o pescador vai pescar troitas a mosca pero utilizando como lanzadeira do cebo, que son moscas artificiais feitas a man e imitando a insectos que teóricamente hai no río, unha esferiña de plástico, chamada buldó,  neste caso que se enche de auga e que vai permitir lanzar a certa distancia as tres, neste caso, moscas artificiais. O conxunto do buldó, as moscas e o fio chámase trallo.

A lanzadeira do trallo non é fácil, normalmente en ríos pequenos o sistema que se utiliza é o chamado "lance a ballesta" ou "lance a bésta" que consiste en coller o buldó e facer, tenxando o fio e a punteira da cana, unha bésta, arma composta dun arco flexible, suxeita a un mango e que permite lanzar frechas, pedras, etc. ,  para soltando o buldó lanzar todo o aparello. Este sistema permite unha gran precisión a pouco que se ensaie.

Pallareta. Típica mosca afogada que nesta caso imita unha avispa. Imprescindible.

Logo vai recollendo e as moscas veñen por riba da auga ou un pouco afogadas algunhas imitando os insectos voadores e de forma que incite a troita a coller o engano. Chámanse moscas afogadas.

Típica mosca seca,  trátase do "cu de pato", con algunhas variantes nas ás que lle puña de galo de León pardo. Esta mosca é a que máis troitas me ten dado con moitísima diferencia... Sempre no primeiro lugar do trallo, ou sexa como mosca saltona. Corpo bermello con brincas negras.

 Outras veñen pola tona da auga, simplemente, é o que se chama mosca seca e tamén se chaman  saltonas.

 

Eu preferentemente en río pequenos utilizo este trallo:

 

As miñas moscas preferidas de toda a vida para abril e maio. A primeira da dereita é a mosca máis pescadora de todas con moita diferencia. As outras dúas son tamén básicas. Tamén utilizo a oliva, a pallareta e a falanxista, así como algún tricóptero que son moi pescadores.

 

     

              

Nos dibuxos da esquerda tendes en primeiro lugar un trallo con tres plumas (imitacións artificiais de moscas do río). Persoalmente, casi sempre pesco en ríos de montaña ou pequenos,  non utilizo coleira, sin ela lanzo mellor,  inda que recoñezo é moi pescantina,  e utilizo soio tres plumas. As dúas primeiras despois da boia ou buldó van afogadas ou sexa debaixo da tona da auga e a primeria procuro que sexa seca e que vaia bailando por riba da tona.

Para ríos grandes como o río Miño, Arnoia, Avia, Lor, etc. mellor o trallo de cinco plumas e buldó grande.

No seguinte tendes unha mosca de pesca ou pluma e o soporte onde se monta. É toda unha cultura incrible a que hai co montaxe das plumas. Hai auténticos mestres no montaxe delas. Por suposto as plumas dependen do río, mes, caudal río e do momento de comida da troita, entre outros factores...

Son famosas en todo o mundo as plumas de León feitas en base as plumas duns galos especiais.

Por debaixo está a fotografía dun galo pardo típico dos que se crían en León. Das súas plumas saen as moscas ou plumas, normalmente que se poñen na cabeceira e na cola. Repito todo un arte...

Persoalmente sempre me gustou máis a "pluma parda", fotografía da dereita,  que a lisa que se chama "pluma india", fotografía da esquerda.

Outra modalidade de pesca da troita e a "pesca á ninfa", trátase de pescar con mosca afogada que semella unha ninfa que sube do fondo do río e posteriormente voa para aparearse, ou sexa a ninfa lastrase cun plomo, ver as figuras de abaixo, e logo trabállase para que poida entrar a troita a este cebo, facendo mover dende o fondo a ninfa. É unha pesca moi efectiva e pescadora. Na normativa da pesca da troita de 2016 queda prohibida esta pesca con varias ninfas.

Estos trallos de pesca a ninfa están prohibidos en Galicia, normativa de 2016. As moscas  van no aparello lastradas cun plomo ou unha bolla ou buldó.

Por suposto está autorizada a pesca cunha ninfa.

No seguinte dibuxo tendes cinco culleriñas. Eu utilizo soio culleriñas do 0 ou do 1. Teño visto culleriñas do 5 que se utilizan para pescar salmón. Tamén unha culleriña típica para ver como son realmente. As pas, que é o que xira, en realidade o xirar semellan un aleteo ou baile, que algúns, como Xela Arias, o traducir a estancia XV do libro "O bosque animado", que escribe sobre este tipo de pesca da troita  no "Un insecto riba da auga", escribe borneos,  hainas de moitos cores e pintas. "Cada maestrillo co que seu librillo" ...

No río Miño unha culleriña do nº 4 vai dabondo.

 

 

Neste outro caso a pesca intenta ser a culleriña, para elo lánzase a auga o artefacto que se ve na fotografía, collida entre os dedos,  que os hai de varios dimensións, o da fotografía é do nº 1, bastante pequena. A culleriña o entrar en contacto coa auga e debido a que se recolle con certa rapidez semella un peixe escapando ou simplemente  un animaliño que incordia a troita e esta fai un ataque que moitas veces é a súa morte xa que a cullerilla leva tres anzós que actuan trabando a troita.

Hai miles de culleriñas que se diferencias polos seus cores e polo tamaño (dende 0 ata o 5). No lance influe moito o peso da culleriña, a cana e por suposto o espesor do fío (no é o mismo lanzar cun fio do 14 ou 16 que cun fio do 18 o 20 ou o 25, estos fíos veñen en décimas de mm. de forma que levan asociada unha maior ou menor resistencia a romperse. Persoalmente pesco cunha cana de 1,8 m e un fio de 1,6 mm ou sexa do nº 16. A resistencia deste fio hoxe supera os 3 kg. As culleriñas que utilizo son do nº 0 e do nº 1.

 

 

A pesca con cana  é a única autorizada para a pesca da troita en Galicia.

Aparte da pesca con culleriña, a pesca con mosca nas súas modalidades de cola de rata, tralleo ou pesca con buldó, a pesca con señuelos de todo  típo, como peixes artificiais de imitación, devóns, vinilos, poppers, streamers ; hai a pesca con cebo natural que é moi utilizada.

A pesca con cebo natural vai dende a pesca con mioca ou miñoca, pasando por pescar con bechocos, gusarapas, saltóns, grilos e un longo etc.

Esta pesca é tamén moi efectiva inda que en algunhas das provincias, como en Ourense, están hoxe (2010)  prohibidas a partires do mes de xullo, por certo medida que non remato de entender por que nas outras provincias si e nesta non. Ou sexa en Lugo por exemplo pódese pescar con saltón dende o un de xullo o quince de agosto e en Ourense non. A verdade é que non se explica moito esta discriminacións...

Para estas pescas con cebo natural,  únicamente se utiliza unha cana, normalmente longa, máis de 4,5 m., un sedal por exemplo do nº 18 e un anzó, para mioca do nº 4 e para saltón e grilo do nº 7 ou 8. Por suposto que hai variacións según os pescadores...

É moi importante neste tipo de pesca o chamado cachete que é o tirón seco que se executa co pulso para cravar o peixe. Tamén se coñece como acción de cravar. É moi importante sobre todo cando a pesca é con cebo natural.

Nota: no 2012 a pesca da troita péchase o 31 de xullo.

 

Actualmente está a porse de moda a pesca sen morte que básicamente leva emparellado dúas cousas: primeiro usar aparellos que dañen o mínimo posible á  troita, por exemplo anzós sin arpón, moscas tamén sin o arpón, etc...

O segundo é soltar a troita, pero evidentemente cuns poucos coñecementos básicos, que deben aplicarse,  como poden ser facerlle o menos dano posible, quitando o anzó con moitas precaucións para non dañala, tendo as mans húmedas para non dañar a súa pel, tratar rápidamente de quitarlle un poco do aire que lles entrou na vexiga natatoria  e collela como aparece na fotografía...

Cada día que pasa esta modalidade ten máis adeptos.

Para rematar decir que a pesca pode practicarse de distintas formas según sexa dende a orela, vadeando o río ou ben en barca ou barco. No meu caso sempre fun pescador de orela, ou sexa pescando dende a beira e meténdome un pouco no río pero sin estropear as posturas. Hoxe lévase moito o vadeo, ou sexa meterse totalmente no río ata altura do peito, evidentemente fai falta o que se chama un vadeador.

Vadeadores para pescar metidos no río

     

Pescar metido no río: normalmente pesca con cola de rata.

 

 

Nesta caricatura, o autor da web estaba pescando a cullariña e trae amarrado un cogumelo...É unha broma. Quen fixo a caricatura sabía moi ben da miña afición a pesca da troita e por suposto os cogumelos...

Moita xente se pregunta ¿que ten a pesca da troita? para que haxa tantos namorados dela, como o que escribe. Fai anos tuven que contestar un email que me facía esa pregunta, e esta foi a miña contestación, que por suposto hoxe en xullo do 2010 manteño.

Para rematar decir que é posible ir de pesca e non pescar nada, ou sexa non capturar nin a primeira peza, pasa nas mellores familias. Ese pescador vai para casa bolo.

 

Volver

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

 

 

 

 

 

 

PESCA DA TROITA DE FORMA ILEGAL.

(Palabras relacionadas con esta pesca)

 

Hai moitas formas de pescar troitas en Galicia, algunhas son ilegais pero non por iso teñen que desaparecer as palabras coas que eran designadas polos paisanos.

 As formas ilegais de pesca son entre outras: pesca a seca, o toco, con rede, con francadas (zarpón),  con veleno (trobisco, ruda, herba cana ou casamelo, lexía, carburo, coca,  etc.), con dinamita, a ninfa, o facho, con dormintes (corda, ameixón, ben armando ou poñendo as cordas...), últimamente con cebos vivos como o peixe,  etc.

Trasmallo ou tresmallo.

O trasmallo é unha pesca ilegal da troita actualmente. Tamén se chama tresmallo. Trátase dunha rede, que se utiliza preferentemente no mar, para pescar  besugos, fanecas e salmonetes. As veces tamén nos ríos como una pesca o fondo. Ten tres panos, dous exteriores. O central ten a malla entre  1,5 cms e 3 cm. As exteriores son máis grandes. A rede mide entre 20 a 50 metros as que se utilizan no mar, pódense unir varias. O alto vai entre dous a tres metros. As dos ríos son máis pequenas. Vai con chumbos no fondo ou saquetes de area,que se chaman pandulleiros. A parte de arriba leva cortizos e chámase cortizada. O peixe queda preso nunhas bolsiñas que fai o mismo peixe o mover a rede do medio. Estas bolsiñas chámanse rufos.

 

A "pesca a seca" é desviando o canle do río, por exemplo por un rego,  e logo posteriormente deixalo seco. Así, en tempos, pescábanse anguías e tamén troitas. (Por suposto é totalmente ilegal). O nome é galego auténtico... Pola zona de Verín en Ourense, unha práctica habitual era facer o barredoiro básicamente era ir empuxando con ramas de árbores cara un rincón do río e logo facer a pesca nese lugar.

Fotografía sacada do libro referenciado abaixo. Pesca o toco.

A "pesca o toco" é, simplemente,  a man, consiste en buscar o beirón ou lugar onde se esconde a troita e logo,  a man,  collela. (É totalmente ilegal). O nome tamén é galego auténtico...Tamén se dice pesca á mau pola zona de Verín. Tamén pesca a ma. Por Lóuzara dicen "pesca as palas"

A "pesca o facho" é, simplemente,  pescar de noite con luz artificial, esta pesca sempre é con rede. Este tipo de pesca  practicábase, quero pensar así, pola zona de Verín en Ourense. (É totalmente ilegal). O nome tamén é galego auténtico...

Francadas, fisga ou frisga (Zarpón), distintos tipos. Fotografía sacada do libro referenciado abaixo.

Este é o sistema con francada (zarpón) ou rancha (lanza de ferrería con mango). Fotografía do libro que aparece máis abaixo.

A "pesca a francada/o (zarpón), arpóns ou fisga" é, simplemente, pescar de día no verán con pouca auga, esta pesca faixe cunha francada ou  zarpón que vai o final dun pau de 1,5 m. aproximadamente. Primeiro localízase a troita, sempre río arriba, logo baixe introducindo a francada no río pouco a pouco ata que logo, moi rápido,  inténtase clavar a troita. Si o río leva pouca auga directamente dene a tona da auga inténtase clavar a troita. Si se fai rápido e con práctica esta técnica é moi efectiva.

Por Lóuzara din tamén "pesca con frisga"

Sobre estos tipos de pesca, o facho, a dinamita, a seca e outras pescas ilegais hai textos en internet moi interesantes. Ver por exemplo este link de Antonio Fernández Suárez, da Pesca da troita en León, polos anos vinte do século pasado.

Pesca coa rede chumbeira (tiradera). Dibuxo sacado do libro referenciado abaixo.

A pesca con rede (calquera rede, había varias dende o trasmallo ata a tiradeira...) e con trobisco son totalmente ilegais. Tamén é ilegal o deixar anzós dormintes cun cebo polas noites (e polo día)...

 

Paréceme moi interesante esta selección, sacada do libro "Os ríos de Galiza" de Manuel Núñez, Adela Leiro e Mon Daporta. A nosa Terra. 2007. Todas elas prohibidas hoxe salvo o boitirón para lampreas en pescos que estén autorizados e por suposto as canas, tendo licencia de pesca...

Pescar con cordas tamén se chama na zona do río Mandeo pescar con ameixón, que consiste neste caso en poñer un anzó cebado, unido a un trozo de sedal e atado a un pau (espeto) clavado nunha beira do río. O sistema tamén admite varios anzós, durmintes, que se atan a un pau nunha orela e a unha pedra polo outro extremo. Tamén se fala de sedelas no río, que son tamén durmintes; e tamén se di armar, esto pola zona do Mandeo. Finalmente escoito en Lalín a palabra armadillas, para designar o mismo.

As cordas tamén se chaman Espiñel, palangre e gancho (corda simple no Ulla.).

A ventela ou miudeira tamén se chaman sacadeira e trueiro, palabra que atopo na tradución de Xela Arías na estancia 15 do libro "O bosque animado" o falar da pesca da troita con cucharilla inda que non cita estenome.

Na palabra aparellos de pesca tendes máis tipos de rede, que repito son artes prohibidas hoxe..

As troitas hai que pescalas con cana e cumplindo as normas legais ó demais é un roubo que se lle fai os ríos galegos e os pescadores que amamos a pesca...

 

Nota: moitos datos están sacados do libro "O  mar e os ríos" de Xaquín Lorenzo.

Volver