Regulamento de pesca fluvial. Xunta de Galicia.
Anexo VII : Parámetros máximos para o deseño
de pasos para peixe de tipo artesas ou depósitos sucesivos de tabiques
vertentes.
Definicións e conceptos básicos.
Os dispositivos
de franqueo de artesas ou depósitos sucesivos constan dunha serie de
vasos intercomunicados por vertedeiros, cos que se trata de
subdividi-lo salto total en saltos máis pequenos, salvables polos
peixes, con zonas intermedias de descanso. O primeiro vaso ou artesa
atópase a nevel do río augas abaixo da presa e o último na cota do
encoro.
O dispositivo de
franqueo debe permiti-lo paso dun número razonable de individuos das
distintas clases de idade da poboación e non só dos máis fortes e
resistentes.
Ademais, debe procurarse que o
retraso na migración sexa o menor posible, mesmo tendo en consideración
o posible cansancio acumulado polo franqueo doutras obras situadas
augas abaixo.
A situación das
entradas debe ser tal que sexan facilmente atopadas polos peixes, polo
que o dispositivo se situará na parte máis augas arriba do pé da
presa ou naquelas zonas onde a corrente é maior e polo tanto tamén o
é a chamada. A saída augas arriba debe ser fácil e ràpida e en
ningún caso desembocará na canle de derivación ou nas inmediacións
desta, sendo preceptiva unha situación o máis afastada posible da
boca de toma de canle, preferentemente na marxe contraria.
Velocidades.
É indispensable crear velocidades
elevadas na entrada do paso situada augas abaixo, tendo en consideración
a especie ou especies piscícolas que van utilizalo.
Pódese adoptar como velocidade mínima
na citada entrada a de 1m/s; a velocidade óptima para salmónidos vén
sendo de arredor de 2 m/s a 2,4 m/s, o que corresponde a un salto de
0,2 a 0,3 m. na entrada. En calquera caso débese evita-la aparición
dun resalto hidráulico e débese prever unha fosa ó pé da escala
cunha profundidade mínima de 1 m e unha superficie de 3 m2, cunha
relación lonxitude/anchura maior ou igual a 2, de xeito que os peixes
poidan repousar sen dificultade ata que decidan toma-lo paso, tendo en
consideración a posible acumulación de peixes.
Caudal.
O
caudal que circula polo dispositivo de franqueo debe ser proporcional
ó que circula polo feito do río; de xeito xeral de arredor do 1 o 5%
deste. Sen embargo a chamada do paso será tanto mellor canto maior
sexa a porcentaxe de caudal que circule por el. A situación no paso
tamén condiciona o caudal, e deberá ser maior cando peor sexa a
situación do paso da obra.
Caudal de incremento da chamada.
Posto
que canto meirande é o caudal, meirande será o dispositivo de
franqueo, co censecuente incremento dos custos, pode engadirse na base
da escala un dispositivo de inxección de caudal que aumente a
chamada; deste xeito, pode diminuirse o caudal que circula pola escala
propiamente dita. Este caudal adicional debe ser inxectado a baiza
presión no tramo inferior do paso ou mesmo no primeiro vaso; pódese
inxectar lateralmente ou polo fondo, sendo preferible a primeira opción
para facilita-la conservación das preceptivas reixas que eviten a
entrada de peixes neste segundo dispositivo, onde quedarian atrapados.
Estas reixas deberán ter unha separación entre platinas de 3 cm.
para salmóns e de 2 cm. para troitas. A velocidade da auga inxectada
debe ser suficentemente débil, menos de 03 a 0,4 m/s, e deberase
contar dun depósito que asegure unha disipación de enerxía sufiente
e un repartimento o máis homoxéneo posible da auga de achega. As
dimensións deste depósito serán tales que se consiga unha disipación
por unidade de volumen de 1000 a 1500 w/m3, tal e como máis adiante
se detalla para o deseño dos vasos.
Desnivel entre vasos.
O
paso dos migradores será tanto máis fácil canto menor sexa a
diferencia de nivel entre os depósitos; débense ter en consideración
as distintas especies existentes e os desniveis máximos e óptimos
para cada unha de elas. Deste xeito, o desnivel será de 0,3 a 0,4 m
para o salmón, de 0,3 m para a troita e de 0,15 a 0,25 para os ciprínidos.
Tomarase como desnivel de deseño o correspondente á especie menos
capacitada para o salto que se quere franquee o dispositivo.
Dimensións dos depósitos vasos ou
artesas.
A dificultade de paos dos
migradores aunmenta coa turbulencia e a aireación dos depósitos. Un
indicador do nivel de turbulencia nos depósitos é a potencia
disipada por unidad de volumen. Este criterio permite determina-lo
volumen mínimo dun depósito se se fixan o salto e o caudal ou, pola
contra, o caudal debe pasar se o salto e o volumen do depósito estén
fixados. A potencia disipada obtense da expresión P= (a.g.Q.h)/V .
Sendo P a potencia disipada en w/m3 , a o peso específico de auga (
1000 kg/m3) , g a acelación debida a gravidade ( 9,81 m/s2), Q o
caudal en m3/s , h o desnivel entre depósitos en m e V o volumen do
vaso en m3.
Nos pasos de salmónidos tomarase
como límite 200 w/m3 no caso de especies con menor capacidade de
natación a potencia disipada non poderá exceder de 150 w/m3.
A lonxitude dos depósitos será
como mínimo igual ou maior ca 3 veces a lonxitude de meirande peixe
que poida pasar. Na práctica, a meirande parte dos pasos para grandes
migradoress adoptan lonxitudes comprendidas entre 2,5 e 3,5 m.
A profundidade
dos depósitos será como mínimo de 1 m para os grandes salmónidos o
de 0,6 m para as troitas.
A anchura mínima
dos vertedeiros entre vasos será de 0,3 a 0.4 m para os grandes salmónidos
e de 0,2 m para as troitas.
Protección das obras de salto.
Pódese
protexe-la saída augas arriba para evita-la entrada de troncos ou
obxectos boiantes. Para isto, podese xira-la citada saída 90º con
respecto ó eixe do río ou instalar reixas grosas ( separación entre
platinas de 25 a 30 cm ) ou pantallas de mampostería ou formigón. A
situación destas reixas e a súa sección serán tales que a
velocidade da auga sexa inferior a 0,3 ou 0,4 m/s co fin de evita-lo
seu ateigamento demasiado ráoida polos obxectos boiantes.
Cambios de dirección.
No caso de ser
necesario varia-la dirección da escala, o cambio farase nun depósito
de descanso de maiores dimensións cós depósitos normais.
Eliminaranse os ángulos redondeando as esquinas exteriores deste depósito.
Axuste dun paso de artesas ou depósitos.
O axuste
consiste na determinación do número de depósitos e na elección do
xeito de comunicación entre eles; todo isto en función da especie ou
especies que deben franquealo, da altura do obstáculo, do caudal e do
espacio disponible.
1) Determínase o desnivel máximo
entre depósitos.
2) Calcúlase o número de saltos
(N) e ode depósitos (n-1).
3) Fíxase o caudal de paso.
4) Dimensiónase os depósitos en
función da potencia disipada máxima disponible.
5) Dimensiónase os vertedeiros.
6) Estúdiase a localización do
dispositivo de franqueo.
7) Estúdiase ae dimensiónase, de
se-lo caso, o dispositivo de incremento de chamada.
8) No caso de ter que reprega-la
escala, preverae que nos cambios de dirección ( viraxe a 180º por
exemplo) se sitúe un depósito intermedio. Os ángulos rectos serán
eliminados redondeando as esquinas.
9) Comprobarase o funcionamento do
paso con augas altas e baixas, limitando, se é preciso, o caudal que
entra na escala.
10) Estudiarase a necesidade de
colocar elementos de proteccion contra avenidas, de xeito que non se
obture o paso.
Volver
.
.