Unha ferrería é un obradoiro onde se quenta o ferro para poder traballalo posteriormente.

A ferrería ten outros sinónimos como fragua, forxa, ferraría, obradoiro onde traballa o ferreiro, etc.

Nesta pequena ficha, quero facer mención das grandes ferrerías  que se situaban o pe dos ríos, sobre todo en Galicia, Asturias e Cantabria.

Estas ferrerías constaban básicamente dos seguintes elementos: complexo hidráulico para levar a agua (ben en madeira ou con chapacuñas). Grandes fuelles. Forno e gran mazo. Teóricamente as ferrerías estaban situadas preto de lugares onde había carbón e lóxicamente ferro.

Algunhas das ferrerías  inda se conservan en Galicia, así a de Penacoba, preto de Rubián (Lugo), que se pode visitar perfectamente. Seica tamén puxeron a andar a ferrería de Seoane, no Caurel, un día destos fareille unha visita...

Outras ferrerías están desfeitas como a do río Navea no camiño de Santa Cruz a Edreira en Chandrexa de Queixa.

As seguintes fotografías corresponden a Ferrería de Penacoba, da que hai datos dende 1870, esta ferrería é moi curiosa xa que algunha dependencia está escavada na rocha:

 

 

Básicamente a ferrería constaba dunhos canles de auga, normalmente presas e logo conductos de pedra (chapacuñas) ou neste caso de madeira. Esta auga, que neste caso está bastante lonxe (200 metros), recóllese nunha presa, e lévase ata a ferrería.

O impulso da auga caendo, que se ve na fotografía, move grandes rodas, como se ve na fotografía seguinte.

 

 

Roda que vai mover un gran fuelle que se ve nas seguintes fotografías.

A auga cae dende unha gran altura, dous ou tres metros, e move a roda que é vertical, como a das aceas (muíños) do río Miño.

 

 

 

Mediante uns andamiaxes moi curiosos fan funcionar o fuelle ou fol, que seguidamente vai mateñer o lume a tope para fundir o ferro. A darlle aire mellora moitísimo a combustión

De feito, non aparece na fotografía, pero o bico do fol remata dando aire a un forno, onde se quenta o ferro.

 

 

 

Este é o fol que dará aire a fornalleira que é onde se prende o lume para poñe-lo ferro ó roxo.

O fol aviva o lume e pon ó roxo o ferro.

 

 

 

O ferreiro vai conseguir seguidamente facer distintos obxectos para o que vai facer uso doutro sistema, tamén movido neste caso por outra roda parecida a anterior. Esa roda o moverse levanta un mazo e deixa caer e así sucesivamente.

Básicamente o mazo consiste nunha roda semellante ás dos batáns, tamén vertical, que ten un eixo; noutro cabo están catro tacos de madeira, os malugreiros, nos que tropeza o mango dun martelo que deste xeito sube e baixa e golpea o ferro.

De aquí saía o ferro en lingotes.

Moitas veces anexo a ferrería había outro lugar onde estos lingoters se convertían en ferramenta.

Evidentemente a partir do proceso anterior trabállase o ferro e despois fanse as distintas ferramentas: sachos, fouces, coitelos, etc. Tamén pezas como petadores, reixas, pechos, etc.

As ferrerías fai tempo que quedaron sin uso. Hoxe hai industrias que traballan o ferro doutra forma.

Son famosas inda hoxe as navallas e coitelos de Taramundi en Asturias, onde hai unha ferrería, que merece a pena visitar.

-------------------------------------------------

Ver o seu funcionamente neste fantástico video:

 Pulsar este link

Neste corto video de Youtube vese básicamente o funcionamente da ferrería co caer da auga, os fols avivando o lume,  a saída dos lingotes e a  súa preparación co mazo.

Trátase da Ferrería de Cadés en Cantabria  e o video foi realizado por   Juanma  Sánchez, o que dende esta web lle dou as gracias.

 

----------------------------------------------

 

 Outro video

Este video é dunha ferrería de Taramundi en Asturias. Moi interesante... Esta Ferrería que é a de Teixois, en Taramundi, é espectacular xa que a maiores ten, muíño, xenerador eléctrico, afiador e batán todo movido hidráulicamente.

Neste video vese perfectamente o sistema da Ferrería.

O video está feito no pobo de Teixois en Taramundi. Fot. Secundino Lorenzo.

Pobo de Teixois. Taramundi. Fot. Secundino Lorenzo

Pobo de Teixois. Taramundi. Fot. Secundino Lorenzo

Dentro da ferrería. Por certo que o sistema que teñen para avivar o lume básase no efecto Venturi e  funciona tamén con auga (o fuelle típico téñeno apartado). O efecto está explicado nun esquema que teñen na parede e que básicamente é un canal de auga que baixa do pozo que teñen para todo o sistema. Nun momento determinado da tubería redúcese, e polo tanto o volumen que pasa de auga,  o tubo co cal aumenta a presión da auga (P.V= cte, o disminuir o volumen que pasa polo tubo aumenta a presión da auga que inda por riba recibe aira da fora). A agua vai a un recipiente, onde choca cunha pedra e produce máis burbuxas de aire; a auga vacíase e queda o aire que se desvia ata a forxa co lume para avivalo.

Sistema inxenioso, onde os hai.

Fot. Secundino Lorenzo

Aquí a guía que explica o sistema, por certo marabillosa, fai unha demostración real pasando o fero candente o martelo e sacando o final de forma maxistral unha especie de fouciño. ¡Enhoraboa!

Fot. Secundino Lorenzo

 

---------------------------------------------------------------------------------

 

Algunhas cantigas dos ferreiros:

------------------------------------------------------

A muller do ferreiro

ten unha saia,

que lla figo o ferreiro

cunha navalla.

-----------------------------------------------------

Non te cases cun ferreiro

que te queiman as muxicas.

--------------------------------------------------------

Non me case, miña nai

con ferreiriño das forxas;

que me queiman as charamuscas

miña cariña de rosas.

---------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

salir.jpg (922 bytes) Saír.