|
O canón do río Mao
Ribeira Sacra do Sil (Ourense)
Canón espectacular do río Mao.
|
Ribeira Sacra do Sil (Ourense)
Canón espectacular do río Mao.
O canón do río Mao ten unha pasarela de casi dous km., moi cómoda, baixando dende a Casa da Luz ata preto da desembocadura do río Sil e preto tamén de Barxacova. Na desembocadura hai unha ponte para facer a ruta circular si se quere.
Cristosende arriba está a 526 m.s.n.m. , mentras que onde baixamos a Casa da Luz en pleno Canón do río Mao hai 413 m.s.n.m.
O Canón ten 6 km dende Vilariño Frio onde unha ponte pasa o río, na estrada de Ourense OU-536 a 856 m.s.n.m. ou sexa que en 6 km hai unha baixada de 443 m. Moi espectacular sin dúbida este canón...
Nesta imaxen sacada de Google Earth pode darse unha idea de como é o Canón do río Mao na súa desembocadura. Unha mágoa que non se note o efecto 3D que se ve noutras pantallas.
A Casa da Luz está nas coordenadas exactas:
42.374533º , -7.497086º
A excursión vámola comenzar nese punto exactamente ná Casa da Luz, antigua casa da luz que en 1914 deu luz a Monforte, mandaba tamén a Ourense e algúns pueblos da Ribeira Sacra. Era "La Gallega" a empresa, logo comprouna Fenosa.
Esta ruta ten un grande Interés paisaxístico e botánico. Tamén histórico por suposto.
--o--
Como chegar dende Ourense
Ourense -Valilongo
Valilongo-Cañón del Mao
Ourense-Valilongo:
Supoñemos que únicamente facemos esa excursión dun día que dedicaremos pola mañán a recorrer, cada un da maneira que poida, o Cañón do río Mao, a mediodía comer, no mellor lugar da zona, calidade, atención e precio, en Valilongo, no restaurante do meu alumno en tempos Javier e pola tarde facer outra excursión pequena para baixar a comida do mediodía.
Dende Ourense o mellor recorrido é coller a OU-536, que vai pola Derrasa, Esgos, alto do Couso, o Rodicio, Vilariño frío e Valilongo. Total 41 km de boa estrada, chegades en pouco máis de media hora.
Valilongo-Canón do río Mao
A ruta para ir de Valilongo ao Cañón do río Mao é doada mirando o mapa. Ao sair de Valilongo á esquerda a 50 m. esta a carretera, ver a flecha. Collemos a estrada OU-0606 por Sistín. A 5 km. tendes a Pedra do Sol e ao pasala, aparece un cruce que hai que coller a esquerda, pón Cristosende:
Faremos unha parada para ver o Mirador Galeana e situar dende o alto ao canon do río Mao no seu último tramo, na desembocadura no río Sil.
A estrada está en boas condicións pero ten moita curva, algunhas de 360º, hai moito souto ao baixar, ben coidados, e as vistas son únicas. Ir a modiño...
O canón, xa está dito, son 6 km. de recorrido moi dificil de andar; en algúns lugares imposible camiñando. Na fotografía a niebla da dereita arriba é o canón do Sil e a niebla baixa de esquerda a dereita ao canón do río Mao; ese día da fotografía, a mañán había néboa, chovera toda a semán, logo fixo un día marabilloso.
En Cristosende, un pueblo que hai que ver, estuvemos tomando uns cafés e augas na Casa Grande e mirando os apartamentos "Miradores do Sil" que chaman moito a atención polas vistas que teñen e o gusto co que están feitos. Merece a pena botarlles un vistazo.
Logo, na baixada ao Canón do Mao, paramos para ver os socalcos de esa parte; estamos a principios do mes de novembro, concretamente o día 08/11/25 e as viñas comenzan a ter esos cores que namoran. Na fotografía o canón do río Mao na súa desembocadura, co pueblo de Barxacova.
Están incríbles de bonitos os socalcos desta baixada.
Outra imaxen do canón do Mao, dende os socalcos que hai baixando a Ponte do río Mao. Aquí a vista ao fondo é do canón do Mao, xa que entre esas dúas montañas vai o río Mao encaixado nelas, espectacular...
Ao cruzar a ponte e andar 400 m. aparcamos o coche na misma estrada, a dereita, e baixamos por un pequeno camiño á Casa da Luz; ten un anaco asfaltado, pero ao mellor abaixo é dificil xirar polo barro si choveu moito....
En total son por esta estrada, que é a mellor, sobre 10 km. dende Valilongo..
Unha vez que baixamos a Casa da Luz, que hoxe novembro de 2025 é un albergue turístico que ten vintecatro literas e dúas habitacións, tamén restaurante para dar almorzos e xantares, podedes velo en internet.
A nosa excursión ten previsto repoñer forzas cun cocido a partires das 14:15 no Hostal Restaurante Valilongo.
Vexamos algúns datos das pasarelas do canón do río Mao.
A pasarela pertence ao concello ourensán de Parada do Sil. De feito si seguides pola estrada que pasa por Barxacova, está a 10 km.
Teremos catro posibilidades de rutas, que vou nombrar como R1 ata R4.
R1: 1,2 Km. / R2: 2,3 km ./, / R3: 4 km ./ e R4: 17 km
A primeira, a R1, que é a que faremos en principio é a que aparece no dibuxo. É simplemente dende a Casa Luz ó primeiro Mirador que hai , con regreso dende o Mirador a Casa da luz. Soio son 1,2 km.
Está pensada para xente, como algún de nosoutros que ten dificultades de andar, desta forma ten unhas pequenas escaleiras ao principio e logo é chan ata o Mirador, onde ten unha explicación moi interesante da fauna que pode ver no canón. Por suposto en todo o recorrido hai carteis de algunhas árbores que se poden ver e as súas características.
A pasarela, unha vez pasadas as escaleiras de principio, é bastante cómoda.
O principio ten unha pequena rede posta na madeira dos pés que
permiten, indo despacio, non resbalar tanto...De tódolos xeitos ter cuidado, si está
mollada aumenta o peligro de resbalar.
A vexetación da zona é espectacular, xa que podedes atopar por suposto
sauces, bidueiros e amieros, típicos da primeira liña de ríos,
seguidos de carballos, loureiros, pradairos, avelairas e outras árbores e arbustos, como o espiño e outros...
A vexetación pequena atoparedes varios tipos de fentos, de xestas, xilbarbeiras ou rascacús, silveiras, e un longo etc.
O balbordo do río é unha auténtica marabilla. O río por suposto espectacular.
O río Mao nace por riba de Montederramo, non moi lonxe do Bidueiral de Montederrado, na vertente norte da Serra de San Mamede, que este ano 2025 non ardeu de milagre. Pasa por Sabín, Veredo, Montederramo, Vilariño frio, moi preto do pueblo de Forcas, atravesa o canón do Mao e desemboca no río Sil, no encoro de Santo Estebo e a dereita do pueblo de Barxacova. É un río enteiramente ourensán, que recibe moitos regatos dende o seu nacemento. Río troiteiro por excelencia pero moi maltratado polas malas xestións dos vertidos e tamén polos encoros. Pesqueino entre 1968 e 1974 sobre todo na parte alta do Canón, onde sempre tiña auga xa que non fixeran inda o encoro da Edrada, que se fixo en 1976. Era famoso e moi sabrosos, aparte da troita os peixes de Leboreiro, que llo preguntaran os pais de Félix Valeiras, o meu amigo de toda a vida, que iban todos os domingos a coller uns cantos peixes e traer tamén a auga da baixada do Rodicio...Onde estén un saúdo e un abrazo amigos... Logo o seu caudal sempre foi unha lotería xa que non se respetaba o caudal ecolóxico (o 10% do caudal medio anual). Nos últimos anos pesqueino entre Montederramo e Vilariño Frio ata que un día vin que o río morrera. En Montederramo seica foron ao río toneladas de esterco de galiña, estaban nun prado, para estercar o prado, choveu, a Deus dar, e foi todo ao río e matou todo. Non volvín e descoñezo si hoxe está recuperado, falan que non... Era un dos mellores ríos de Ourense...
É importante que sepades que para mín un río bon é aquel que esta limpo, ou sexa pódese beber a súa auga, ten vida tanto no leito do río onde viven máis de 10.000 seres vivos distintos, e nas súas augas hai a fauna típica de Galicia. Ou sexa viven as reiñas do río, as troitas, e viven outros peixes autóctonos, non botados, xunto con outros seres como son os anfibios e os réptiles. O río ten tamén as árbores e plantas de ribeira típicos e abundancia de brións e liques. Tamén se escoitan os paxaros e sabemos que viven o redor mamíferos...casi nada. Si sabedes de algún río que cumpla estas premisas avisaime e levaime a velo, corro eu cos gastos...Eu conozo poucos...pero é mellor non dicilo...
Unha vez que cheguedes a este Mirador dende a Casa Luz, os que facedes a ruta R1 dades
a volta unha vez que vexades con calma a fauna que poderíades atopar no río e fora do río, como a londra que eu tuven o honor de velas moitas veces, sobre todo as que vín na parte de arriba. Non aparecen a xoia dos ríos limpos de Galicia, o famoso aguaneiro. Neste tramo que seguro que quedou sin auga algún día, morrerían...Eu vin algún no tramo alto por riba de Montederramo, cando madrugaba moito e estaba ao amencer no río...
Aguaneiro-Rusco-Merlo rieiro-Picapeixe.
Nestas catro fotografías tendes catro xoias: o aguaneiro ou aguaneira, o rusco ou rascacú, merlo rieiro e o picapeixe ou martiño peixeiro. As dúas primeiras fotografías non son miñas, nunca logrei fotografiar os aguaneiros, si o coñecía xa que a miña xeneración veíamos moitos os documentales de Félix Rguez. de la Fuente e neles vín o mellor documental sobre o aguaneiro, que por certo podedes ver nesta misma páxina. O rascacú e moi coñecido pola xente maior en Galicia a proba é que ten 36 nomes distintos, algúns moi significativos, podedes ver a súa ficha nesta misma páxina web, . a terceira si é unha fotografía miña que saquei no río Barbantiño. O merlo rieiro inda existe nos ríos máis ou menos limpos de Galicia, que poucos quedan. A cuarta fotografía non é miña, teño visto e fotografiado moitas veces, en río limpos, o picapeixe, pero sempre as fotos en movimento, nunca a espera como esta. Os catro teñen una ficha aberta nesta misma páxina.
Pois ven: no canón do río Mao inda podedes ver o rusco, o merlo rieiro e o picapeixe. Para ver o aguaneiro teredes que ir o nacemento do río ou o río Ulla onde queren meter Altri, a celulosa, para acabar co río e polo tanto con este mamífero, que é unha xoia, en castelán chámase Desmán dos Pirineos, e coa Margaretifera margaretifera que é o mexilón de río, que inda existe, según estudios que podedes ver feitos non fai moito no Ulla por especialistas como o Departamento de Universidade de Santiago , Grupo de Zooloxía e Xenética que coordinaba Paz Ondina no 2015 e que non seguiu por razóns que descoñezo, que seguro ten que ver o tema da implantación da celulosa nese río ou cousas similares...
Por certo non deixes de ver o documental de Félix Rguez de la Fuente -La conquista del agua, de "El hombre y la tierra", feito en 1979, tés que facerte socio de RTVplay, que é gratis, e verás que é incrible o seu traballo, onde estés amigo Félix, grazas, moitas grazas, foches único, un conservacionista de quitarlle o sombreiro...sinto que tuveras tantos inimigos, pero estate tranquilo que tiñas millóns de amigos...e todos, todos...amamos a natureza e seguimos loitando, cada un da súa maneira por ela...
Ao fondo a dereita vese o mirador, nun lugar no que o río vai moi encaixonado e inacesible, salvo para escaladores profesionais ou meténdose ao río no verán cando leva pouca auga.
Tamén as aves da zona, non é dificil levando uns prismáticos de monte ver as lavandeiras típicas como a lavandeira blanca e a lavandeira real (os únicos paxaros que andan, non saltan), os merlos rieiros, co seu papo blanco, e algúns parrulos. Tamén merlos negros e de pico amarelo, uns cantores fora de serie, e algúns miñatos entre outros. Nunca vín picapeixes, pero seguro que os hai. É unha marabilla este canón...
Neste lugar, da pasarela do canón, tendes unha información moi valiosa e perfectamente presentada. Noraboa os autores.
Nesta ruta faredes un total de 1,2 km.
Seguirei comentando as rutas R2, R3 e R4.
A ruta R2
A ruta R2 é a que recomendo que fagades, son 2,3 Km. un pouquiño máis que a R1 , sobre 300 m. máis, camiño que leva ata a desembocadura, do río Mao no río Sil, onde hai unha ponte para pasar o río. O malo é que hai escaleiras e unha baixada grande e a volta hai que subir. Aquí podedes volver polo mismo lugar.
Fotografía de Vikiloc. Pulsando vedes a ruta con detalle...
Vikiloc é unha pasada, moitas grazas e noraboa.
As fotografías, deste traballo, que non fan referencia aos autores son propiedade do que fai a web "Ríos Galegos", unha páxina que ten preto de 30 anos de traballo.
Vikiloc tena perfectamente definida, volvendo pola estrada o mismo lugar. Fala de 3,15
km. indo ata Barxacova e volvendo pola estrada. Ver este link.
A ruta R3
A ruta R3 é a que me gustaría volver a facer un día, xa a fixen en parte, lembro a visitar as tumbas ou necrópolis.
É unha ruta mixta que podemos combinar a fervenza, que Vikiloc chama fervenza do Rego da Senra , o nome é correcto, coa necrópolis, todo partindo e volvendo a San Lourenzo de Barxacova.
Ten aproximadamente 4 km.
Vaixe a San Lorenzo de Barxacova, pódese deixar alí o coche. Logo coller o camiño á Necrópolis, que é do século IX e X. Había alí unha capela pero desapareceu.
Dende a necrópolis coller o camiño que sigue hacía baixo non o que vai hacia arriba que tamén leva a fervenza pero é máis lonxe.
Tirando hacía abaixo chegamos á fervenza que é como moitas que hai na zona xa que hai moitísimos regatos, mais ben regos, que nacen na montaña é o chegar o cañón son todo fervenzas, espectacular.
Son dous km. a fervenza. Hai que tomalo con calma, xa sabemos que a baixar todos os santos axudan, pero logo hai que subir e moitas veces o noso anxel da garda non traballa a xeito...
Vikiloc ten esta ruta combinada.
Fervenza do Regato de Senra e Tumbas de San Victor de Barxacova.
En totalson sobre 50 tumbas como as que se ven la fotografía.
Fotografía tomadas de Vikiloc.
A ruta R4
A ruta R4 é a mais completa. Vouna poñer pero para o que queira facela, eu non a recomendo os meus compañeiros de ruta, son casi 17 km.
A ruta está perfectamente catalogada. Comenza na Casa da Luz, vai por San Lorenzo de Barxacova, pasa pola tumbas (necrópolis) de San Victor, etc. Pasa por unha ponte medieval, a ponte de Conceliñas, hasta ese lugar chegaba de pesca dende arriba, tamén un mirador, e mais...Utiliza moito o antiguo canal da auga, o que levaba a auga para as turbinas da Casa da Luz. É moi dura, durísima, falo da ruta R4, pero seica é moi recomendable sobre todo a parte final de regreso que é fora de serie e doada de facer...
Tumbas (necrópolis), onde se enterraba a xente dos pueblos do alrededor.
Ponte de Conceliñas a dereita. Canón do río Mao.
Fotografía tomada da web de Vikiloc.
.
A xente que anda e logo escribe e fai a ruta en Vikiloc recomenda esta ruta como marabillosa. Seguro que sí.
Eu non fixen nunca esa ruta, pero seguro que un dia destos fagoa en soños, estouno vendo...claro que con 50 anos menos dos que teño. Tranquilos sería con 30 anos que era cando pescaba a zona. Non me fagades caso...A ruta está perfectamente explicada en internet, ver o link de máis abaixo...
¡Animaivos!
Ata aquí o que podo dicir das rutas do Canón do río Mao, marabillosas rutas sin lugar a dúbidas.
¡¡Disfrutalas a tope!!
---o---
Nosoutros, un grupo, esta vez de dez amigos, botamos moi en falta a Pepita e Celso e tamén a Mercedes e Paco, que non asistiron por forza maior, tamén a Esperanza e Mari Paz, outra vez podemos repetir esta visita facendo os trociños de andaina que queiran R1, R2; por suposto que me presto a facerlles compañía.
A volta a Valilongo estaba esperándonos o cocido de sete estralos, dicir moito mellor, esto aprendino doutro compañeiro que si estaba na andaina e na comida, Ricardo, que cando unha comida supera o grado de óptima, dice: "...estaba de querer máis, e chorar por non poder seguir comendo..." pois así estuvo este cocido no que non faltou nada: boa cachucha que partimos en trozos e racións pequenas: o oido, os dentes, o fuciño, a parte externa ou orella e outros. No mismo plato viña un lacón que tamén se cortou no lugar. Noutros platos outras pezas soltas e básicas nun cocido que se tercie como a xoa e outras delicias. Por suposto habia dúas cachuchas por riba da mesa, dous platos de pequenas partes do porco, dous platos de chorizos de carne, de cebola e androlla. E non podía faltar dúas fontes de patacas con repolo e garbanzos.
Todo no seu punto. Todo perfecto.
O bon viño tinto de mencía suave do Bierzo.
Non poño fotografías xa que cando escribo este pequeno resume está sendo hora de comer doutro día e non me esta sentado moi ben o tema, noto un exceso de saliba que non é convinte...
Por si ó anterior fora pouco houbo un postre e os chupitos consabidos de licor café e augardente de herbas.
O meu amigo Javier, que foi xunto coa súa irmá a quen lle fíxen o encargo da comida, moi cuco, veu cunhas fontes de bica do Castro moi rica e esperou un pouco, dicindo que o postre era cousa súa; bueno, a bica estaba rica e alguns mollaban nela o licor café e a mezcla seica estaba deliciosa...Pero non tardaou moito en chegar a sorpresa: dúas fontes grandes de requeixo, especialmente preparado para o noso evento, con sendos botes de mel cheos de noces. Unha mezcla onde repito o punto superior de Ricardo, moi por riba do óptimo...houbo choros...é un dicir...
Despois dos cafés e algunhas augas salvadoras veu a proposta final do día: axudar a baixar un pouco esta comida.
Por certo algo sobrou da comida anterior e Javier mandou preparar unhas bolsas para levar as sobras e disfrutalas outro día. Houbo moita demanda de bolsas o cal demostra todo ó que estou a dicir...Grazas Javier por poñer catro bolsas e non unha que sería ó lóxico...Outro detalle...
Grazas Javier por todo. Fuches un bon alumno e posteriormente xa che dixen que había que subirche a nota que figura no teu expediente...é un dicir...telo máis que merecido.
Ó rematar a comida houbo propostas para continuar o día:
Visita a Ponte Romana-medieval de Vilariño frio
A proposta foi aprobada por unanimidade...
Vilariño Frio está camiño de Ourense a 1 km. de Valilongo.
O chegar a Vilariño Frío cóllese a estrada que vai á dereita que pón Parada de Sil. A 350 m. ao pasar un semáforo aparcar onde se poida xa que alí a esquerda baixa un camiño que está indicado como a Ponte de Vilariño Frio, ruta da Ponte Romana, nada menos...
A ponte romana está a 550 m. do cruce. É unha baixada suave.
A ponte chégase moi doado, con moitos carteles explicativos, ata 12 nada menos, do que é unha calzada romana, falando de que ese trozo de calzada pertence a Via Nova e explicando como utilizaban as calzadas romanas. Non falta un miliario marcando o lugar . A verdade que o que escribe, que por certo estuvo unhas cantas veces nesa pequena andaina, quedou sorprendido, xa facía máis de vinte anos da última visita e quedei francamente sorprendido do traballo e explicacións...
Parece ser, según consta no miliario que hai que puxeron na zona, que apereceu nas proximidades o miliario que pon claramente que sobre esta ponte pasaba a Via Nova de Caracalla, dentro da via que iba dende Astorga a Braga, a famosa Via Nova.
O que si se sabe a ciencia certa que a ponte rematouse, tal como está, no século XVII e que está moi ben rematada con lousas da zona moi ben feitas; non hai máis que vela...
Porei unhas fotografías agradecendo a tutoría delas a Sira e Mari Carmen. Boas fotografías para pechar un bon día.
Ponte Romano-Medieval de Vilariño Frio.
O regato é un afluente do río Mao que forma o encoro da Edrada, en realidade son dous regatos, o Tabenxa e o Covas os que van a ese encoro feito no ano 1976. Os dous acaban como afluentes do Mao.
Por certo o río que resulta antes da desembocadura do río Mao era fora de serie en pesca da troita. Sensacional. ¡Qué lebranzas!. Díxome deste río un rapaz que traballaba na librería de La Región e sustituía a Daniel que era o encargado de sección de pesca. Si algún día lee este artigo que se poña en contacto conmigo. Foi moitas veces conmigo xa que non tiña coche, eran os anos 1968 e seguintes, como xa dixen... Nono volvín a ver dende aquelas. Seguro que me coñecía polo nome de Chicho (e meu nome da casa e do colexio) ou podía que por Secundino. Penso que se chamaba Manolo pero non estou seguro, pasaron xa casi 60 anos...Este é o meu email. , por si se quere poñer en contacto conmigo. De tódolos xeitos, moitas grazas e unha aperta moi grande onde estés.
Penso que esta fotografía foi sacada por Sira. Falta Faraldo e Sira. Na fotografía están os compañeiros Ramón, Teresa, Secundino (o que escribe e fai a web), Ángeles, Alberto, Mari Carmen, Pili e Ricardo.
Esta fotografía penso que está sacada por Mari Carmen.
Darlle as grazas.
Un día marabilloso como podedes comprobar na totalidade do artigo. Tuvemos moita sorte co día.
Poño este texto na miña páxina sobre Os Ríos galegos, no apartado de sendeiros nos ríos de Galicia.
Remato dicindo que o Canón do río Mao ten uns sendeiros extraordinarios e polo tanto unhas posibilidades turísticas únicas; esta zona vese cuidada e todo ó que se fixo está rematado con gusto.
¡¡¡Noraboa unha vez máis!!!.
Saír