Nome científico:

Salamandra salamandra   ( Linnaeus 1758)

Clasificación:

 

Reino: animalia

Filo: chordata

Clase: Amphibia

Suclase: Lissamphibia

Orden: Urodela

Xénero: Salamandra

Especie: Salamandra salamandra

Volver a características

Nome galego

Píntega, sacabeira, salamandiga, salamanca, sacarrancha, pintárraga,  pezoña, pinchorra, zarramancha, roncha,  sapagueira, pinta, zaramela, e outros. 

Volver a características

Nome castelán

Salamandra.

Volver a características

 

Dimensións:

Entre 6 e 11 cms. de lonxitude corporal.  Coa cola pode chegar os 20 cms.

Pode vivir 20 anos.

 

Volver a características

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Identificación:

O aspecto é gordocho, con cabeza grande e glándulas a vista xunta a cabeza.

Neste trozo de fotografía (aparece abaixo completa) vense perfectamente as glándulas parótides detrás da cabeza.

Pero os aspectos poden ser distintos según sexa o exemplar do norte ou do sur de Galicia ou norte de Portugal.

En resumen:

Salamandra salamandra var.  Bernardezi Norte de Galicia	Salamandra salamandra var.  Gallaica Sur de Galicia Norte de Portugal.

Hai distintos tipo de corpo da píntega en Galicia,  según sexa do norte ou do sur, en realidade son distintas subespecies; no norte de Galicia soe estar a Salamandra salamandra Bernardezi; no sur e norte de Portugal a Salamandra salamandra a variedade Gallaica.

Así:

Negro con pintas marelas que, nas poboacións do norte, son dúas liñas cáseque continuas ó longo do dorso, rabo e cabeza. As liñas amarelas xúntanse na cola. Esta píntiga é máis pequena que a do sur.

 

Diseño en banda ralladas máis ben no norte de Galicia. Variedade Bernardezi.

Sin embargo nas poblacións do sur de Galicia é máis normal que sexa desta forma:

Fondo negro manchas amarelas máis ben no sur de Galicia e norte de Portugal. Variedade Gallaica.

Destacan as dúas glándulas parótidas a ámbolos dous lados da cabeza e unha liña, de glándulas máis pequenas, paravertebral que recorre o corpo e mailo rabo. Con elas segregan sustancias noxentas para  defenderse.

 

O aspecto da píntiga o sur de Galicia e norte de Portugal. Salamandra salamandra variedade Gallaica.

 

Exemplar un pouco distinto, vese menos, pero dende logo pode verse así en Galicia, sobre todo no sur.

 

Volver a características

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Alimentación:

Todo tipo de insectos. Gústanlle as miñocas e larvas de insectos, inda que come un pouco de todo incluso arácnidos.

Tamén gusta moito das babosas e caracois.

Dende logo presta moitos servicios os homes, ainda que non o recoñecemos así.

Curioso: nunca xanta animais mortos.

 

 

Volver a características

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Habitats:

Vive nos bosques,  é polo tanto terrestre, evita os prados así como  os recunchos moi abruptos e o mato seco. Follas e árbores caidas sempre que sexan húmedas e sombrias son o seu lugar preferido. Tamén se encova baixo as pedras e por suposto as raigotas dos arbres e matos.

Trátase dun anfibio nocturno.

Durante o inverno, a máis altura, soe darse o período de hibernación, que remata coa primavera.

A hibernación non é polo tanto moi normal, xa que se da en montañas altas.

 

 

Volver a características

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Reproducción:

O apareamento é moi curioso xa que o cortexo e totalmente un xogo, corren, abrázanse, entrelázanse, refréganse entre sí. Logo o macho deposita o seu esperma no chan, onde a femia o recolle e introduce na súa cloaca.

O que sigue, é máis curioso.

Trátase dun caso único de ovoviviparismo entre anfibios en Galicia. Pare as súas crias en aguas limpas e osixenadas. Pode chegar a parir as crías ( cabezolos ou cágados)  totalmente desenvolvidas.

A verdade é que trátase dun caso inda non moi estudiado, non está claro. Unhas veces nacen as larvas provistas de branquias e a súa metamorfosis tarda de tres a cuatro meses en completarse; outras veces trátase dun auténtico parto, xa que os novos nacen totalmente desenrolados, despois de alimentarse, dentro do útero, dos seus irmáns menos desenrolados.

"Pero o máis curioso da reproducción é o seu ovoviviparismo, de xeito que os ovos se desenvolven e eclosionan dentro da nai ata chegar a un grao de desenvolvemento variable segundo as zonas. Durante esta xestación as larvas poden devorarse unhas a outras, o chamado "canibalismo intrauterino", de xeito que nos casos en que os xuvenís son paridos totalmente metamorfoseados o número de crías é moi pequeno, entre dúas e catro, pero isto confírelle á especie unha total independencia da auga e ás crías maiores posibilidades de supervivencia, un caso único entre os anfibios galegos. Este fenómeno parece ser máis frecuente na subespecie bernardezi e témolo comprobado en poboacións da localidade de Cariño, concretamente nunha horta rodeada dun muro duns tres metros de alto e sen ningunha charca ou poza que fixese viable parir larvas con respiración branquial. Mesmo así o máis frecuente é que as larvas sexan depositadas na auga, aínda con branquias externas, e que aquí completen o seu crecemento". Texto de Xusto Calvo Peña, sacada da dirección www de SGHN.

Outro misterio é que hai femias que paren os poucos meses das cópulas e outras despois de varios anos. Incrible.

Vive entre 20-25 anos.

 

Volver a características

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Interés:

Fotografía de Giorgio Gozzi
"Luteus"

Moito como tódolos anfibios.

 Interés especial. Sin embargo non figura na UICN.

A píntiga ten sufrido unha notable regresión en Galicia nos últimos anos, as causas están a vista: os incendios, a destrucción do seu habitat en favor da presión urbanística, o cambio climático, a introdución de especies que nada ten que ver co noso entorno,  e un longo etc.

 

 

 

Volver a características

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Protección:

Descoñezo o autor da fotografía.

Non está protexida que eu sepa.

Si está ameazada. Evidentemente poden verse ameazadas pola desecación de zonas húmidas, así como a introdución de peixes e crustáceos foráneos, moi típico últimamente en Galicia. Estos actuan sobre as postas e as larvas.

Por suposto os incendios e a presión urbanística son outras das causas da regresión da píntiga.

Volver a características

Distribución en Galicia

Dende logo é moi común en Galicia e atópase prácticamente en calquera lugar, sobre de todo no outono e períodos húmedos.  A proba do anterior é que se trata dun animal que ten moitísimos nomes, esto demostra que é coñecido e que é abondoso en toda Galicia.

Tamén se pode pensar que os nomes lle veñen de que é o anfibio máis fuxido polas xentes, xa que coidan que ten pezoña, aínda que no sexa peligrosa.

Pode atoparse ata alturas de  1.800 metros. De tódolos xeitos é máis abundante no norte que no sur de Galicia.

Volver a características

Curiosidades

A píntiga sempre foi perseguida no noso país galego e tamén en Asturias, sempre foi,  inxustamente, acusada de envelenar fontes e regatiños pequenos.

"Un anfibio sobre o que pesan acusacións tales como provocar terribles doenzas ó seu contacto, bota-lo "aire", mexar veleno, apodrece-lo membro da persoa que o tocou... , todas elas falsas e seguramente provocadas polo audaz deseño da súa coloración e tal vez polo "veleniño" que excretan pola pel en caso de apuro como intento de disuadi-los predadores, que poucas veces se dan por aludidos, pero que pode provocar unha pequena irritación de entrar en contacto con ollos ou mucosas.  Tamén a suposta inmunidade ó lume é falsa e, de feito, os incendios forestais son unha das principais ameazas tamén para a píntega" . Xusto Calvo Peña.

Realmente trátase do seguinte: cando se molesta solta un líquido de aspecto leitoso e desagradable e que pode producir en algúns un pequeno prurito na pel. Nada máis. Basta con lavar as mans.

Polo demáis sobra decir que é moi beneficiosa .

A súa defensa as veces, aparte do xa dito, é facerse a morta, para elo, ponse panza arriba e a esperar, as veces da resultado.

Rematando e resumindo a píntiga común: non é velenosa, non escupe, non pica, non se meten polas orellas, no lume queimanse,  viven moi pouco (en libertade sobre catro anos). Si morden, pero apenas se nota, os seus dentes son moi pequenos; tamén emiten un sonido para comunicarse, pero non cantan...

Poden trepar por cristales ou superficies totalmente lisas. E por último non teñen párpados polo tanto non pechan os ollos, que por certo limpan coa lingua.

Volver a características

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Folk da píntiga:

Os labregos en Galicia sempre tuveron a píntiga como velenosa, e pensaron que podía dañar ao gando si chegaba a tocar o zume que botan polas costas, e que lle chaman orballo.

A verdade é que non é certo. A mordedura da píntiga pode producir un coxo ou goxo, que e unha sorte de pequeno prurito, pero nada máis.

De tódolos xeitos para atallar o mal, que se decía que era unha especie de chaga ou tumor, fanse cruces no sitio infetado e recitase un ensalmo : "Si es de salamantiga, deiqui abanta".

 

Volver a características