Chamaespartium tridentatum.

Carqueixa. (Carquesa).

As carqueixas son bastante frecuentes, sobre todo onde hai matogueiras e brezais, en ríos das serras de Lugo e Ourense.

Trátase dun arbusto erecto moi ramificado e pode botar ata 70 cms. e inda máis. Ten a flores amarelas, como se ve na fotografía. As folliñas están estarricadas ó longo do tallo, esta é unha particularidade que a distingue perfectamente. Da carqueixa,  falaba marabillas o Monxe Frei Martín Sarmiento, a quen se lle dedica o día das Letras galegas no 2002. 

Na fotografía carqueixas en Chandrexa de Queixa, no río Navea.

Ver características.     

 

salir.jpg (922 bytes) Saír.       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

CARQUEIXA

Carqueixa na Serra de Calvos, no Concello do Incio en Lugo, unha marabilla de lugar. Fotografía do autor da www.

Identificación.

A Carqueixa chámase tamén lavacuncas, carpaza, e carqueixa lavacuncas.

É un arbusto de moito ramallo, que pode chegar ata os 70 cms. sin follas. Leva por toda a pranta coma se foran uns cordóns membranosos que a recorren, e ó chegar os nós fan dentes. En realidade son unhas folliñas que están estarricadas ó longo do tallo. Na fotografía , Chamaespartium Tridentatum ou Pterospartium tridentatum, sacada deste link  , (sacada nas Médulas, e posta nun caderno) poden observarse estes dentes, e as folliñas.

Os froitos de 6 a 10 mm, levan pelos.  Frolece no verán.

Carqueixa no río Navea en Chandrexa de Queixa. Ourense.

O dibuxo é de Oitabén (Ridimoas,  O Ribeiro 2001) e está sacado dun artigo de  Clodio González Pérez sobre o Padre Sarmiento a Botánica  e a Carqueixa.

Realmente fago uso deste dibuxo para ver como son  as folliñas estarricadas polo talo que van (palabras textuais) rematando e empezando en cada nó. Esto é definitivo para identificar a carqueixa ante outras plantas como son as xesta de flores amarelas, os toxos en flor e os piornos tamén en flor, con flores amarelas, ningún deles ten esta particularidade.

 

Nesta fotografía sacada a carón do río Navea en Chandrexa de Queixa mostra o dito anteriormente.

Observar as folliñas, algunhas xa secas como van polo talo, rematando en cada nó.

Carqueixas na Serra, preto de Vilasouto, no Incio en Lugo. Foto de S. Lorenzo.

Na fotografía, sacadas polo autor da www na Serra de Calvos, no Incio en Lugo, vense as carqueixas mezcladas cós carrascos en primeiro plano, e as xestas ó fondo.

As carqueixas son as amarelas. Os carrascos son os de cor violeta e no fondo vense xestas normais.

Carqueixas e carrascos na Serra de Calvos, preto de Rubián, no Incio, Lugo.

Non se debe confundir a carqueixa, cós toxos (que teñen pinchos) ni coa xesta amarela (está non ten os cordóns membranosos, nin fai dentes nos nós, nin os froitos levan pelos). Tampouco cós codesos.

Carqueixas, na Serra en Vilasouto, Incio. Lugo. Foto do autor da www.

Esta é unha carqueixa. É moi distinta da xesta, do toxo e o codeso, de preto os talos son distintos, coas follas estarricadas ó longo do tallo. Por suposto non pincha como os toxos, e nos codesos os talos son completamente distintos.

Esta é unha xesta, de flores tamén amarelas. Non se debe confundir coa carqueixa, os talos non teñen as follas estarricadas.

Esta é o piorno ou codeso. É moi distinta, de preto os talos son distintos, non ten as follas estarricadas ó longo do tallo. 

 

Os seus poderes curativos.

Efectivamente a Carqueixa ten poderes curativos moi altos para moitas cousas, según Frei Martín Sarmiento (1695-1772)... "nalgúns casos, a carqueixa,  pode curar moitas enfermidades, como son as reumáticas, os hematomas, as dificultades para eliminar líquidos e todo xénero de obstruccións''. Tomada a auga da cocción da carqueixa, que é o xeito ordinario de aplicala, pódese purifica-lo sangue e abri-lo apetito ós desganados. Nalgúns lugares observou cómo a xente levaba o gando a carqueixais para curalos da inapetencia". Casi nada.

Tamén fala das precaucións que hai que ter coa carqueixa. 

Para Frai Sarmiento a Carqueixa do Cebreiro é o máximo: "Yo haría venir la Carqueixa del Cebrero, por lo propicio de su clima para las plantas". Así lo siente en San Martín de Madrid á 4 de junio de 1759. 

 

A súa utilidade nas casas galegas.

Carqueixas, na Serra en  Calvos, Incio. Lugo. Foto do autor da www.

A carqueixa fai uns anos era moi apreciada en tódolos pobos de Galicia:  era un bon esterco; ademais ardía moi ben, polo tanto servía perfectamente para quentar o forno. Tamén para encender o lume.

 De tenra, é decir o ser nova era un bon alimento para as vacas, para as ovellas e incluso para os cabalos. Inda por riba servía para limpar os potes de ferro e a louza de pau, por eso o nome de lavacuncas. As abellas tamén gustan do nectar da súa flor. En fín si ó anterior se lle engade as súas propiedades curativas, está claro que a carqueixa é unha planta marabillosa.

 

Fotografías da Carqueixa pola zona de Chandrexa de Queixa. Ourense.

 

O río que se ve é o Navea.

 

Carqueixas en Chandrexa de Queixa,  cun fondo do río Navea.

Fotografía sacada o ano 2005, por maio.

A fotografía non é unha montaxe, é natural.

 

 

Outra fotografía desta planta que si está a carón dos ríos formando esta xardín marabilloso.

Fotografía sacada o día 14 de maio do ano 2005.

 

Resumindo:

A carqueixa está claro é un arbusto de moito ramallo, de feito chega ata os 70 cms.

Non ten follas.

Leva por toda a planta uns cordóns membranosos que a recorren, e o chegar os nós fan dentes.

 

 

 

 

Non se debe confundir a carqueixa anterior coa Halimina alyssoides ou carqueixa boieira en galego  (Jaguarzo en castelán ou halimio), chamada tamén herba de ouro. As flores son distintas inda que tamén son amarelas. É unha planta herbácea chea de peliños. Vese xunto a anterior e é bastante común en media montaña. A fotografía aparece no libro de Eduarno Olano cando fala sobre a flora do Teixadal de Casaio. Ver a ficha desta planta.

 

Esta tamén é unha Halimium, trátase do Halimium umbellatum (Carqueixa de umbela en galego e halimio umbelado en castelán), poño esta pranta xa que vexe moito tamén na zona de Chandrexa de Queixa a 1100 metros. As flores son blancas e a confusión non se debera dar. Esta planta aparece xunto a carqueixa normal  e tamén a carqueixa boieira. Aparece citada por Eduardo Olano no seu sensacional libro sobre Os teixos do Teixadal de Casaio en Ourense.

Ver esta ficha.

 

Parte da información anterior está sacada do libro "Flora de Galicia" de Xosé Ramón Garcia.  Tamén do libro da Colección seitura "Disertación sobre las eficaces virtudes y uso de la planta llamada carquesa, conocida en Galicia por el nombre de Carqueixa" de Fr. Martin Sarmiento.

Carqueixa a carón do río Seixas en Lalín.

As veces hai ladeiras enteiras con carqueixas. Esta e onde saquei a fotografía anterior. No fondo o río Seixas un afluente do Deza.

Saír.